Jaarboek 1970 Vrije Universiteit Amsterdam - pagina 37

druk uitgegeven lezing een beschouwing gegeven over „Groen van Prinsterer en de zin der geschiedenis", terwijl hij tevens een verhandeling heeft geschreven over de betekenis van Toynbee's godsdienstige opvattingen in diens Study of History. In beide opstellen gaat het in wezen over een godsdienstig-wijsgerige problematiek en uit beide blijkt, hoe voorzichtig en bescheiden enerzijds, maar ook tegelijk scherp analyserend anderzijds hij zulk een probleemstelling aanpakte en behandelde. In zijn verhandeling over Groen en de zin der geschiedenis erkent hij onbeschroomd, dat in 's werelds beloop en in de gang der geschiedenis de mensen met hun strevingen, hun verlangens en ideeën een enorm grote rol spelen en dat voor de historicus eigenlijk daaruit alleen de gang der geschiedenis valt te bepalen. Maar dit is, zo betoogt hij, iets anders dan te bepalen wat de bovennatuurlijke zin der geschiedenis is. Wij kennen slechts dat deel der geschiedenis, dat achter ons ligt. Wat nog voor ons ligt is verborgen. En tenslotte - aldus besloot Smitskamp deze studie zal de zin der geschiedenis pas duidelijk worden op het moment van de wederkomst van Christus. Als historicus waagde hij zich niet aan geschiedfilosofische speculaties. En wat zijn studie over Toynbee's Study of History aangaat: het is typerend voor Smitskamp, dat hij zich daarin niet mengde in het debat over de werkelijkheidswaarde van diens systeem als zodanig, maar de vraag stelde, in hoeverre Toynbee's religieuse opvattingen bijbels waren en of, in samenhang daarmee diens christelijke geschiedsbeschouwing een integraal bijbelse was. Na een nauwkeurige en integere analyse schroomde hij niet daarop een ontkennend antwoord te geven. Eigenlijk schroomde Smitskamp nooit om, wanneer zulks te pas kwam in het debat met vakgenoten voor een christenhistoricus, zoals hij zelf er een was, het recht te vindiceren zijn eigen geloofsovertuiting en levensbeschouwing in te dragen in zijn werk. Dat heeft hij zeer duidelijk gedaan in een bespreking van een bundel opstellen van Geyl, die hij voorhield, dat een historicus altijd zijn eigen ik en derhalve ook zijn levensbeschouwing in zijn werk inbrengt en dat hij - Geyl dit ook deed door zich als historicus te baseren op het geloof in de rede. Dat Smitskamp zich, zoals is opgemerkt, graag bezighield met geschiedschrijvers en met de geschiedenis der geschiedschrijving is, gezien het type historicus dat hij was, haast vanzelfsprekend. Reeds in zijn proefschrift komen heel wat historiografische beschouwingen voor, die moesten dienen om de plaats en de aard van Groen als historicus te bepalen. Begrijpelijk ook is dat Smitskamp zich in het bijzonder interesseerde voor de geestelijke en cultuurhistorische achtergronden van de geschiedschrijver. Illustraties hiervan vormen zijn voortreffelijke studies over de 17e eeuwse Perizonius en de i8e eeuwse Simon Stijl. Met enige reserve kan in dit verband ook genoemd worden zijn verhande35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen