1906-1907 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 217

201 maar bepaald zijn, niet onbeperkt, maar beperkt, veelzijdig, maar niet alzijdig. Geen chaos, waar de machtelooze selectie, in den blinde woedt; en waarin de mensch de orde schept; i) maar een harmonie, welke over de stof triompheert in nog ongekende schoonheid, en waarin de zoekende en nadenkende mensch die orde vindt. 't Verschil is principieel. Zeer wel is 't mogelijk dat de teleoloog zich in de interpretatie van een feit vergist, en dat hij ergens doelmatigheid aanneemt, waar deze niet bestaat, waarvan prof. Went eenige voorbeelden aanhaalt in zijne ,ondoelmatigheid in de levende natuur"; 2) maar daaruit te eoncludeeren dat er geen doelmatigheid bestaat, is al te naif gedacht. Waarom oordeelt prof. Went over het mechanisme anders ? nu bewezen en bijna algemeen erkend is dat de mechanische verklaring van Darwin gebleken is, geen verklaring, te zijn. Zoolang de mechanist zijn standpunt niet prijs geeft al toont men hem aan dat zijne mechanische verklaring verkeerd is, mist hij het recht van den teleoloog te eisehen, zijn standpunt prijs te geven, als blijkt dat een enkele interpretatie verkeerd is. 't Verschil is principieel. Als zoodanig behoeft de teleologie niet onder te doen voor de mechanische theorie, want de finaliteit omvat ook de causaliteit. In feitenkennis waren tot op zekere hoogte de oude teleologen de minderen van de hedendaagsche geleerden, maar hierin zijn ze toch de meerderen, dat hun steeds helder voor oogen stond dat in elke organisme een principe heerschte dat de stoffelijke factoren in zijn dienst nam, dat richting en doel gaf. De strijd om het bestaan is hun niet geheel onbekend geweest, maar als een richtende kracht hebben zij die, zeer terecht, niet willen erkennen. De richtende kracht was voor hen de levenskracht. Scherp ook onderscheidde de scholastiek tusschen de krachten der stof die van buiten op het organisme inwerkten en de kracht van het organisme, welke als ,van binnen uit" te voorschijn komt. ') De Vries Bd. 1. •^) B, V. over de wederzijdsche verhouding van mieren en mierenplant waarvan latere onderzoekingen van Treub en anderen hebben uitgemaakt dat we hier niet te doen hebben met een eigenlijke symbiose, zooals eerst ondersteld werd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen