1906-1907 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 147

133 is eerst aan de vcaarneming te toetsen en alzoo vindt dit ten slotte hare onwrikbaarheid weder in de waarneming. Het vinden van de planeet Neptunus door Galle verhief het deductief besluit van Leverrier, dat zij daar wezen moest, tot eene waarheid." i) Dit vooropgesteld, wordt duidelijk wat de causae finales zijn. Zij stellen een bepaalde verhouding voor, die we door perceptie, analogie en inductie verkregen hebben, 't Is een bepaald causaal verband, 't drukt uit den samenhang met het verwerkelijkte idee, zooals 't causaal verband in engeren (mechanischen) zin de verhouding uitdrukt van oorzaak en effect. Uit 't begrip causae finales is niets te besluiten voor een bepaald geval, doch dit is ook niet 't geval met 't begrip causaal; 't is een algemeen begrip, 't omvat een bepaalde groep van relaties; hare wetenschappelijke waarde krijgt dit wanneer ook zich hierbij voegt de analyse. De samenvoeging van deze relaties, de synthese, stelt een eenheidsgedachte voor; al zijn deze onderscheiden als de ideeën zelve, 't Zelfde is toch het geval met de ,idée générale", b.v. mensch, dier, plant. Deze namen stellen ook ieder voor zich voor een eenheid, die ondeelbaar is, al omvat elk van deze ideeën zoovele individuen die onderling Verschillen. De „idéé générale" is geen „fusion mentale", doch zooals Conta zegt: „unique et indivisible, parce qu'elle ne représente, en réalité, que Ie degre commun de ressemblance et respeetivement de dissemblance, qui est un et identique pour tous les individues humains (resp. dier of plant). ^) Op dezelfde wijze dan stelt het begrip causae finales een algemeene synthese voor, de samenhang met de toekomst, 't doel, d. i. Ie dernier phénomène de la serie par rapport auquel tous les autres sont coördonnés (Janet). Door zijn standpunt dat Kant in de philosophie inneemt, komt hij er toe, 't doel in de natuur te miskennen, 't slechts een subjectief bestaan te geven, 't Is dan slechts een heuristisch principe, waardoor 't mogelijk is een gemakkelijk overzicht over de natuur te krijgen, 1)

(}. J. Mulder, Over den weg der wetenschap 1849.

2)

Conta, Les fondements de la métaphysique pag. 7.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen