1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 17

DOELOORZAKELIJKHEID

EN

DOELMATIGHEID

IN HET VERSTAAN DER NATUUR door Dr G. A. LINDEBOOM.

1.

Inleiding.

Het onderwerp, dat ik in den titel dezer voordracht omschreven heb als doeloorzakelijkheid en doelmatigheid in het verstaan der natuur kan men ook anders omschrijven, namelijk als het teleologisch denken in de natuurwetenschappen, of als de finaliteit in de natuur. Het vraagstuk van de finaliteit in de natuur is reeds zeer oud en duikt in de wijsbegeerte telkens weer op. In feite begeleidt het de geschiedenis van het Westerse denken gedurende de ruim twee duizend jaar van zijn bestaan. Er zijn tijden geweest, waarin de waarde der teleologie werd overschat en men overal teleologische samenhangen meende'te mogen aannemen, waarin het-begrip overspannen werd — en er zijn tijden geweest, waarin elke teleologische gedachtcngang eigenlijk als controbande werd aangemerkt. De geschiedenis van dit begrip kent perioden van hoogconjunctuur en overspanning naast tijden van devaluatie en neergang. Het teleologisch vraagstuk is een rijk en schier onuitputtelijk onderwerp, dat tal van aspecten en facetten vertoont, en waarin naast diepten en hoogten ook vergezichten voorkomen, die in het kader van een enkele voordracht niet tot hun recht kunnen komen. Ik wil mij dan ook beperken tot het trachten uit te stippelen van enkele hoofdlijnen en het ontwikkelen van enkele fundamentele inzichten. 2.

Causaal — linaal. Een scherp onderscheid tussen een causale en een finale verklaring van een verschijnsel is bij mijn weten voor het eerst in de geschiedenis der wijsbegeerte gemaakt op een van de dramatische ogenblikken van haar overigens weinig dramatische historie.

Naar een voordracht, op 25 October 1947 gehouden te Groningen ter ge-legenheid van de constituering van een afzonderlijke afdeling voor de jaargang 1933 van dit tijdschrift ook reeds behandeld, maar de aanwezigen achtten het nuttig, dat het ook in de vorm, waarin het nu werd uitgesproken, in Geloof en Wetenschap zou verschijnen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen