1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 297

WIE A ZEGT MOET OOK B ZEGGEN*) door H. BERKHOF

In voorgaande eeuwen was onze cultuur overwegend een alphacultuur. In de 19e eeuw kwamen de bêta-wetenschappen met kracht naar voren. Maar de christenheid sloeg deze ontwikkeling met zorg en argwaan gade. Ze sloot zich zoveel mogelijk aan bij het tanende idealisme dat zijn terugtochtgevechten leverde tegen het wassend getij van positivisme en materialisme. Hoewel de christenheid ook met het idealisme moeite had gehad (vanwege de autonome en pantheïstische tendenzen), achtte men het zonneklaar dat een christen in deze worsteling de zijde van het idealisme te kiezen had. Daar alleen immers kwam men op voor het geheel-eigene van de mens tegenover de natuur, voor het overwicht van de geest op het Hchaam, voor het beeld-Gods zijn van de mens. Ik denk aan de wijze waarop Gunning bij de gekerstende vormen van het idealisme in de leer ging; of aan Kuyper die men via zijn leermeester Scholten nooit geheel los kan zien van het duitse idealisme en bijzonder van Hegel. Drie namen werden in onze christelijke kringen met diepe afschuw genoemd: Marx, Darwin en Freud. Aan hen zag men immers duidelijk, waartoe men kwam, als men de mens uit de lagere werkelijkheid ging verklaren. De mens wordt dan een bundel driften, een stuk natuur, een verlenging van het dierenrijk. Deze denkwijze van onderop leidde ook tot een nieuwe omgang met de stoffelijke wereld en zo tot een adembenemende ontwikkeling der techniek. De mens blijkt steeds meer te kunnen. En hij droomt van nog almaar meer. Hij ontworstelt zich aan de greep der natuur en ziet kans om op zijn beurt de natuur steeds meer in zijn greep te krijgen. Ook dat aspect der 19e eeuwe culturu: werd door de christenen met grote zorg gadegeslagen. Dit herinnerde aan het overmoedige *) Rede uitgesproken ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van het Woltj er-gymnasium te Amsterdam op 19 september 1964 in de Westerkerk aldaar De passages, die enkel voor deze viering van belang waren, zijn hier niet opgenomen. Deze verkorte uitgave verschijnt ongeveer gelijktijdig in „In de waagschaal" en in „Geloof en Wetenschap" waardoor zowel alpha- als bêta-lezers bereikt worden en dat in ruimere mate dan^ bij een enkele uitgave het geval zou zijn geweest.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen