1968 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 197

M. H. COHEN STUART

157

nicatie wordt bovendien versterkt door de beide voorafgaande. Maar de moderne communicatiemiddelen bieden uiteraard op dit terrein de belangrijkste facilitatiemogelijkheden. Telefoon, radio, televisie, telex bevorderen de berichtencommunicatie in de hoogste mate. Op grond van deze berichten wordt het denken van de individuele mens - die altijd op min of meer sterke wijze bij deze berichtenstroom is betrokken - ook weer op gang gebracht en versterkt. Terwijl in de agrarische maatschappij de mens voornamelijk dacht over de dingen die zijn eigen bestaan rechtstreeks raakten, en terwijl het moeite en tijd kostte om ook informatie buiten de eigen persoonlijke kring te verwerven, is het juist in de urbane maatschappij in omgekeerde zin zo geworden dat de mens zodanig overstroomd wordt met berichtgeving omtrent zaken die hem slechts in verwijderde zin raken, dat hij nauwelijks de gelegenheid heeft zich op eigen feiten te bezinnen. Bovendien - en dit is een buitengewoon belangrijke rem op het persoonlijk denken over eigen zaken - wordt door de teneur en de context van de moderne berichtgeving het belang van eigen persoonlijke zaak volkomen gerelativeerd. De stem van het eigen Ik of van het eigen Super-ik wordt onhoorbaar door de luide en doordringende stemmen van het Ik van de collectiviteit, niet zelden vertolkt door stemmen die minder tot bezinning dan tot acting-out stimuleren. Het is duidelijk dat vooral in deze technogene, door de techniek mogelijk gemaakte faeilitatie een groot probleem schuilt voor de moderne mens in zijn urbane samenlevingsverbanden. Hij kan de weg tot zichzelf dikwijls slechts met moeite vinden. Hij wordt meegesleept in de acting-out van het verkeer en van de televisie. Hij wordt snel en oppervlakkig geconfronteerd met tal van zaken. Hij ervaart dat hij voor deze maatschappij niet belangrijk is, en hij verliest daardoor een belangrijk deel van het geloof in zichzelf. Vaak komt hij niet veel verder dan een emotioneel rebelleren tegen de onlustgevoelens die deze belevingsstorm in hem wekt. Hij komt slechts zelden toe aan het inzicht dat hij zichzelf weer moet trachten te worden en te zijn, temidden van de bandjir van bewegingen, gevoelens en communicaties. En nog zeldzamer wordt het hem mogelijk gemaakt om tot zichzelf te keren in de rust van de persoonlijke integratie. III. De mens in verhouding tot zijn psychische conditie De psychische conditie van de mens kan op verschillende manieren worden beïnvloed. Een deel van deze beïnvloedingen kan op opzettelijke wijze en bewust worden teweeggebracht. Deze mogelijk-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen