Dr. Abraham Kuyper en de Vrije Universiteit - pagina 259

8. ROMANTIEK EN CALVINISME;

KUYPERS WERELDBESCHOUWING

Kuyper trad in Amerika op met een afgeronde wereldbeschouwing. Hij

gaf in zijn Stone-Iectures over het Calvinisme de samenvatting van zijn

wereldbeschouwing. Dat Kuyperianisme had in die vorm gezegevierd

aan de VU en ook in de Gereformeerde Kerken. Na 1900 vinden we bij

hem geen nieuwe ontwikkeling van gedachten meer. In zijn latere wer-

ken worden alleen enkele accenten anders gelegd. Na zijn terugkeer uit

Amerika waren het slechts de Evolutie-rede en de colleges over de im-

pressionistische stijl, die iets nieuws brachten.

Aan de overzijde van de oceaan ontdekte Kuyper dat daar het dwepen

met evolutie en vooruitgang algemeen was, zelfs in calvinistische kring.

De strijd rond Darwin was daar al eerder gestreden en deze zou pas in

de tweede helft van de twintigste eeuw opnieuw oplaaien. De vorige pre-

sident van Princeton, James McCosh, had over 'the religious aspects of

evolution' geschreven. Hij verdedigde een calvinistische versie van het

Darwinisme. Het bovennatuurlijke plan van God had de natuurlijke se-

lectie ten gevolge. De electie of uitverkiezing werd door selectie gereali-

seerd. Ook de hoogleraar dogmatiek te Princeton, Warfield, verbond

het Calvinisme met de evolutiegedachte. Het Calvinisme van de Presby-

terianen te Princeton kende toen nog niet een fundamentalistische bij-

belopvatting. Pas in de twintigste eeuw wees men de evolutieleer, op

grond van de paradijsgeschiedenis, af.

Kuyper waardeerde in de evolutieleer de eenheid van de wereldbe-

schouwing die eruit sprak, de 'eenheid van plan in alle organisch leven,

en zelfs een analogie en een correspondentie van het organische met het

anorganische'.

Die waardering hing samen met zijn overtuiging dat zijn eigen wereld-

beschouwing ook een eenheid vormde. Het ging dus tussen twee afge-

ronde wereldbeschouwingen, 'these two systems of Selection and Electi-

on'. Hij ging uit van een abnormale, een in zonde gevallen wereld, en

zijn tegenstanders van een natuurlijke, normale wereld. Deze tegenstel-

ling tussen twee totaal-concepties in zijn Evolutierede vormt, m.i., het

hoogtepunt van zijn werk als hoogleraar. In ieder geval was het zijn

laatste rectorale oratie.

Tegenover de overtuiging van Kuyper, dat zijn wereldbeschouwing

een eenheid vormde, wees met name prof. dr. H. Dooyeweerd op ten

minste twee gedachtenreeksen. Dooyeweerd zag bij Kuyper een bijbelse

253

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen