Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 96

^^ii^^^B^lll^^Bl^^^i^^^^^^^^^^^^^^^^"—^

lijke arbeid pla a tsen op den grondslag der goddelijke openba ring, en door het licht van

die openbaring zich laten leiden'.'•^

Zo moesten hoogleraren zijn, en zo moesten studenten worden. Fabius had al in 1883

de vraag opgeworpen, of men bij de examens niet diende te letten op beginselen en rich­

ting der examinandi.'5 De theologische fa culteit weigerde in 1911 de graad va n kandi­

daat in de theologie te verlenen aan de student A. Winckel, omdat hij niet uitging van de

beginselen va n de Vrije Universiteit. Hij kreeg slechts een getuigenis va n voldoende

kennis van de gereformeerde theologie. Rutgers zou va n oordeel zijn geweest dat men

hem ook zonder meer had kunnen afwijzen. Iema nds wetenschappelijke zin kon immers

in twijfel worden getrokken als hij beweerde 'in de Heilige Schrift als Gods Woord te ge­

looven, doch da a rin niet leerstukken a ls de eeuwige verwerping te zien geleerd'.'5'

Winckel was namelijk opgetreden als voorganger in een samenkomst va n het Leger des

Heils, en daarom op dat punt na der ondervra a gd. Hij heeft de beslissing niet geaccep­

teerd, en schakelde een advocaat in. Daarop verzochten curatoren en directeuren aan de

faculteit a lsnog een bul gereed te maken. Die faculteit stuurde toen het vereiste docu­

ment op aan directeuren, met het verzoek dat op eigen verantwoordelijkheid uit te rei­

ken.'s^

Formeel had Winckel gelijk. Het examenreglement voorza g niet in afwijzing op deze

gronden. Alleen bij promoties gold de eis dat de graad enkel verleend kon worden a a n

hen die de gereformeerde beginselen onderschreven. De student H. va n Ha eringen

wijdde in 1911 aan deze problematiek een kritisch artikel. Velen vonden met hem deze

bepaling 'benauwend en nadeelig'. Het verwerven va n een graad werd aldus niet alleen

verbonden met 'intellectueele bekwa a mheid, ma a r ook met een zekere gezindheid des

harten'. En wie tijdens de studie van mening veranderde, zou in de verleiding komen een

verklaring af te leggen tegen zijn geweten in.'53 Van Haeringen liet dan nog buiten be­

schouwing dat een doctor ook na de promotie zijn geloof kon verliezen. Volgens een eer­

der artikel in NU van 1905 hadden van de 250 toen nog in leven zijnde oud­alumni 21 de

gereformeerde beginselen prijsgegeven.'54 Da a r ka n wel een enkele doctor bij geweest

zijn, en later zou in elk geval nog de eens zeer principiële Tieme de Vries van calvinist tot

godloochenaar worden.'55

De kwestie­Winckel wa s voor de senaat aanleiding zich grondig in het gehele vraag­

stuk te verdiepen. Met een krappe meerderheid va n zeven tegen vijf­ a l de theologen ­

bij één onthouding adviseerde hij de verplichting te laten vervallen.' 5^ Curatoren stelden

zich op achter de minderheid. Wie de wetenschap niet wilde bedrijven op de grondslag

van de gereformeerde beginselen kon overal doctor worden, maar niet aan de Vrije Uni­

versiteit. 'De eigenlijke kern aan het principiëele standpunt der Vrije Universiteit is de­

ze, dat zonder rekening te houden met de gereformeerde beginselen, de wetenschap niet

tot ha a r hoogste ontwikkeling in objectieven zin ka n komen.'''' Da t zou da n eigenlijk

voor alle examens moeten gelden, en dat was inderdaad ook de opvatting van president­

curator Va n Schelven.'5^ Daar het hier een reglementswijziging betrof, ha dden direc­

92 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen