De herziening van het physische causaliteits-beginsel - pagina 21

overzien, dan wil het mij voorkomen dat daarin een waarheid aan de dag treedt, die de mens bij het stellen van zijn kennisideaal licht geneigd blijkt te vergeten of zelfs te ontkennen. De waarheid, nl. dat alle echte kennis omtrent de kosmos steeds een interkosmische relatie zal blijven, een betrekking tussen de geschapen mens en de geschapen kosmos, waarvan de mens zelf deel is. Dat deze betrekking mogelijk is, is een gegeven, waarover onze verwondering door geen wijsgerige theorie der kennis kan worden opgeheven, doch dat door het geloof, bij het licht van Gods Woordopenbaring als scheppingsgegeven kan worden gezien. In zijn op kennisverwerving gericht wetenschappelijk onderzoek, is de mens, of hij het erkent of niet, bezig met de ontplooiing van een door God in de schepping gewilde betrekking tussen mens en kosmos. Waar dit interkosmisch karakter der menselijke kennis uit het oog wordt verloren ontstaat een grensoverschrijding, die niet nalaat zich te wreken. Van zulk een grensoverschrijding was zeker sprake in de uitdrukking die Holbach aan het causaliteitsbeginsel gaf in zijn in 1770 onder de schuilnaam Mirabeau verschenen werk Système de la nature ou des lois du monde physique et du monde moral (I, p. 51). Hetzelfde geldt van de meer algemeen bekende, maar met die van Holbach zeer overeenkomstige formulering van Laplace in zijn in 1812 uitgegeven Theorie analytique des probabilités (Oeuvres Completes, VII, p. 6), welke laatste, na de rede van du Bois-Reymond Ueber die Grenzen des Naturerkennens (1872), in de litteratuur voortlevend als de idee van de Geest van Laplace, juist buiten het natuurwetenschappelijk gebied zo grote invloed op het denken heeft geoefend. Die grensoverschrijding heeft zich gewToken in de negentiende eeuwse moderne theologie, die uit het dogma van de „onbeperkte heerschappij van de grote wet der causaliteit" de onmogelijkheid van het wonder meende te moeten deduceren. (K. H. Roessingh, Het Modernisme in Nederland, p. 100). Alsof ooit de geschapen mens uit zijn waarneming van de geschapen wereld zou kunnen deduceren wat de Schepper niet zou vermogen. Het getuigt echter ook van overschatting van de natuurwetenschappelijke kennis, wanneer, zoals bij de bespreking van de revisie van het causaliteitsbeginsel in christelijke kring soms geschiedt, uit het statistisch karakter der voorspelbaarheid tot de mogelijkheid van het wonder wordt besloten. Uit de Woordopenbaring Gods weten wij, met de zekerheid van het geloof, dat achter alles, wat zich in de tijd-ruimtelijke samenhang der dingen aan de mens voordoet, hetzij als wetmatig geschieden hetzij als wondergebeuren, Gods Wil staat, en zulks niet als de laatste der natuurlijke oorzaken, maar als de alles omvattende bovencreatuurlijke oorsprong van alle zijn en worden. Dat in de menselijke kennis omtrent de tijd-ruimtelijke samenhang 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen