Studentenalmanak 1946 - pagina 236
nen. Zijn systeem is op te vatten als een combinatie van twee,
aan het huidig toonsysteem gelijke, maar een kwart-toon in
stemming verschillende toonreeksen. De kwarttoon-vleugeil
is gebouwd in twee „verdiepingen", gelijk van structuur, maar
onderscheiden in stemming. De tijd voor dit soort experimenten
lijkt nog niet gekomen. Ons toonsiysteem biedt nog voldoende
mogelijkheden voor deze eeuw.
Sommige componisten pasten een harmoniek toe, die niet
zonder meer theoretisch is te verklaren, en waarin een be-
trekkelijk wilk'keurig gebruik van dissonanten plaats heeft,
hetzij om bepaalde schrijnende effecten te verkrijgen, om be-
kende samenklanken een iets interessanter kleur te geven, het-
zij om in rhythmisch sterk-geprononceerde muziek de accoor-
den te verstijven tot slagen. Men vindt dit o.a. bij Strawinsky,
Bartók, Malipiero.
De meest constructieve, en wellicht de meest duurzame op-
lossing vonden sommigen (in Frankrijk b.v. Milhaud, in ons
land Willem Pijper) door de combinatie tegelijkertijd van ver-
schillende toonaarden. Aanvankelijk mag dit enigszins ge-
kunsteld schijnen, de practijk heeft bewezen, dat de mogelijk-
heden zeer aanvaardbaar kunnen zijn. Mag het op het eerste
gehoor onaannemelijk lijken, dat b.v. op een piano met de lin-
kerhand in een andere toonaard wordt gespeeld dan met de
rechter, ook wat dit betreft kan men niet spreken van iets
nieuws onder de zon. Men kan deze zgn. bitonaliteit aantref-
fen, zij het uiterst sporadisch, in het verleden, o.a. bij Bach,
Beethoven, Strauss en Mahler, en bij Debussy. Worden meer
dan twee toonaarden gecombineerd, dan spreekt men van poly-
tona'liteit. 'De muziek van Willem Pijper is, strict genomen, niet
zuiver polytonaal. Hij gaat uit van één, uit verschillende toon-
aarden samengestelde samenklank, die dus eigenlijk inderdaad
als grondtoonaard, tonica, is te beschouwen, zij het als ge-
splitste tonica. Het spreekt wel vanzielf, dat de accoorden, die
20 ontstaan, moeilijk als dissonant zijn op te vatten. Volgens
de oude leer dissoneren zij in hoge mate, maar de oude leer
is uiteraard niet,van toepassing. Is het uitgangspunt, de tonica,
van een werk van Pijper b.v, een samenklank van fragmenten
uit de toonaarden d, as en a, dan kan men die samenklank
216
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1946
Studentenalmanak | 278 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1946
Studentenalmanak | 278 Pagina's