Studentenalmanak 1970 - pagina 195

Boni Mores

Wellicht zullen enkele van de gewaardeerde lezers van de Studentenalma-

nak 1970 (zijn die er eigenlijk wel? ) hun wenkbrauwen fronsen bij het

zien van deze uitheemse woorden. Termen als "establishment", "drug",

"commune" etc. klinken ons tegenwoordig vertrouwd in de oren, maar

wat betekenen de woorden "boni mores"? Is dat niet een residu uit het

overleefde establishment?

Zeker, dat is zo. En het hierna volgende stukje is geschreven uit een neiging

tot enig verzet tegen de afbraak van deze establishment. Het is een in veler

ogen verwerpelijk symptoom van "antidisestablishmentarianism"

In het hier volgende wil ik aandacht vragen voor enkele ideeën van een

groot rechtsgeleerde, wiens leven door wetenschappelijke eroos bezield

was, die mens was te midden van mensen, studenten met studenten, een

levenskunstenaar, die een groot deel van zijn levenskracht gewijd heeft aan

het onderzoek van wat in onze tijd aan de Akademie veelszins met voeten

getreden wordt, de boni mores, in de zin van goede omgangsvormen — ik

bedoel RUDOLF van JHERING (1818-1892).

Vorig jaar werd in Göttingen van 9 - 1 2 oktober een symposion gehouden,

ter gelegenheid van JHERING's 150e geboortedag. Mij viel de eer te beurt

samen met de Procureur - Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden, Mr.

G.E. Langemeijer, daarbij uit Nederland tegenwoordig te zijn. In Götting-

en, omdat JHERING daar, na een lang verblijf in het "glänzende Wien", de

laatste jaren van zijn hoogleraarschap doorbracht, in de hoop hier gelegen-

heid en rust te vinden tot intensieve wetenschappelijke arbeid. Zijn be-

roemde werk Geist des Römischen Rechts was nog onvoltooid, toen hij in

1872 naar Göttingen verhuisde. Ook liep hij reeds lang rond met een

nieuwe sociologische georiënteerde utilitaristische visie op het recht, die

later in 2 delen van zijn (eveneens onvoltooid gebleven) werk Der Zweck

im Recht haar neerslag heeft gevonden.

De universiteit van Göttingen, de GEORGIA AUGUSTA, heeft ter gelegen-

heid van het symposion twee kleine werkjes uit de nalatenschap van

JHERING uitgegeven, t.w. een verhandeling over de "Takt", èn één,

getiteld Prolegomena zur Philosophie der gemischten Getränke. Het eerste

"Ernst", het tweede "Scherz", overeenkomstig de beide kanten van

JHERING's persoonlijkheid. Men denke ook aan zijn beroemde werk

Scherz und Ernst in der Jurisprudenz met de fraaie beschrijving van de

"juristische Begriffshimmel"

Laten we met de "Ernst" beginnen. De verhandeling over de takt is een

aanvulling op het 2e deel van Der Zweck im Recht. Zij was bedoeld als

afsluiting van de daar geboden beschouwingen over het sociale omgangs-

aspect van de menselijke samenleving, het aspect van de conventie, hoffe-

lijkheid, fatsoen, goede toon, takt e t c , van al wat onze oosterburen de

"gute Sitte" plegen te noemen. Na de "Sitte" zouden nog recht en

moraal aan diepgaande onderzoekingen worden onderworpen, alles onder

het gezichtpunt dat JHERING breedvoerig in het Ie deel ontvouwt (en

waarin ook over het recht reeds veel is gezegd), nl. de maatschappelijke

193

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen