Vrije Universiteitsblad 1968 - pagina 197

en uitsluitend staan moet (toen artikel 2, nu artikel 4). Het is Jonkheer Mr. A. F. de

Savornin

Lohman

geweest, die deze „ d i s c u s s i e zonder e i n d e " geopend heeft. Al op de vergadering van 14 juni 1879 stelt hij de vraag of het nodig is dat de te benoemen

hoogleraren

de statuten

der

vereniging

ondertekenen en daarmee impliciet verklaren voor hun onderwijs

die Gereformeerde

beginselen

te

aanvaarden. Hij vindt dat zo'n angstige zaak, dat hij het curatorschap niet aandurft. Want, zegt hij,

Ee de

als Curator zijn wij zo onder de verplichting gesteld ,,om curateele

uit

te

oefenen

over

Hoog-

leeraren. Een dergelijke last mag, naar zijn meening, een leek niet worden o p g e l e g d " . De discussie, die daarop volgde, bracht de zaak niet

tot

klaarheid en w e r d voorlopig gesloten met het advies, dat Lohman zich over deze zaak zou beraden.

deneert verder:

Mocht

de

benoemde

verwijderc

raken van die beginselen, dan moet hij naar ee en geweten ontslag die Lohman zelf als

nemen —

de

hoogleraar

consequentie,

later

inderdaad

heeft getrokken. — Maar zelfs als de ,,afvallige' hoogleraar dat zou weigeren moet men hem mei:

Kardinaal punt

rust laten: over het geweten mag men niet

Eigenlijk duurt dit beraad, ook al heeft de V U in

delen. Schiet dan de Vereniging niet te kort? Neep

oor

1896 met Lohman gebroken, nog altijd voort.

antwoordt Lohman, want

In 1961 hield professor Smitskamp een merkwaar-

vakken een tweede

dige rede over ,,Een keerpunt in de voorgeschie-

de Vereniging toch onderwijs doet geven, dat op

ze

kan

hoogleraar

voor

dezelfdt

aanstellen, zoda:

denis der Vrije Universiteit". Hij wees daarin op

de Gereformeerde beginselen is gebaseerd.

twee mogelijkheden, die de jaren zeventig hebben

W i e deze oplossing als onpractisch zonder mee-

geboden: een Vrije Christelijke Universiteit of een

terzijde schuift bedenke, dat de Christen in dezi:

Vrije Gereformeerde Universiteit. Het is, voor wie

wereld wel meer onpractisch handelt en moet han

meedenkt over aard en karakter onzer universiteit, van belang deze rede te lezen. Maar voor de jaren, die we hier behandelen Smitskamp gaat verder in de geschiedenis

—

terug

— was het pleit in 1879 al beslist: men had gekozen voor

delen. Wie zal, vraagt Lohman — en

de Vrije Gereformeerde

Universiteit.

Aanvankelijk komen in de stukken dan ook die drie woorden voor: in de officiële correspondentie tekenen Curatoren met ,,Curatoren der Vrije Gereformeerde Universiteit".

nog

altijd

klink

voor wie luisteren wil de echo van die vraag na - • in een concreet geval uitmaken wat die Gerefor meerde beginselen zijn? Dat kan —

en hier z t '

het voor velen moeilijk zijn Lohman te volgen alleen de kerk.

Om

misverstand

te

voorkome >

hier een kort citaat: ,,Het Bestuur eener partici liere Vereeniging bezit niet de waarborg voor orpartijdigheid, die een kerkelijk Bestuur b e z i t . . . "

Wat Lohman wilde

Aanleiding tot discussje

Er bestond bij Lohman geen twijfel aan — het is

Hierboven w e r d al vermeld, dat Lohman op de v e -

goed dit duidelijk te zeggen, want men loopt bij

gadering van 14 juni 1879 de vraag had gesteld

discussies over deze kwestie al te vaak te gauw

of het nodig was dat hoogleraren de statuten o " -

warm en schuift

dertekenden. In de weken daarna beraadde

de tegenstander

dan dingen

in

Loh-

de schoenen die er niet horen — of het onderwijs

man zich daarover nader. De President-curator d.!.

moest gebaseerd zijn op de Gereformeerde

Felix stuurde hem een nadere uitleg van artikel 2

be-

ginselen, wilde de Vrije Universiteit bestaansrecht

en artikel 8 der statuten. In die toelichting werd

hebben.

gezegd, dat de hoogleraren in hun onderwijs vrij

Maar van controle op dat onderwijs was Lohman

waren, maar dat — weken ze van de genoemde

hartgrondig afkerig.

beginselen af — in het uiterste geval tot afzetting

Hij redeneerde:

eer

men iemand als

hoogleraar

zou kunnen worden overgegaan.

aan de V U benoemt moet men er zich terdege van

En wat artikel 8 betrof:

overtuigen dat hij die beginselen van harte aan-

baarheid van de ondertekening van artikel 2 zou

de

objectieve

betrouw-

vaardt. Maar is hij eenmaal benoemd, dan moet

onderzocht moeten w o r d e n .

hij als wetenschappelijk man in zijn geweten over-

In een brief van 29 september 1879, gericht aan

leggen wat en hoe hij doceert. De verantwoording

Directeuren

ligt dan bij hem, in zijn geweten.

sluit Lohman de bedoelde toelichting van ds. Feiix

Lohman heeft de tegenwerpingen voorzien en re-

in en geeft daarop commentaar: hij wijst zowel het

12

(die immers

benoemden

Curatoren)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen