VU Magazine 1973 - pagina 346

uy <

z cc

o z

cc m o LU

z

De oorlogsvliegtuigindustrie tijdens de laatste wereldoorlog gaf de grote stoot tot de ontwikkeling van aluminiumindustrieën. Op 't ogenblik wordt het ook veel gebruikt in bouwwerken omdat het geen onderhoud vergt. Steeds meer ramen en kozijnen worden van aluminium vervaardigd, hoogspanningskabels, overspanningen van bruggen, verpakkingsmateriaal (aluminiumfolie) en huishoudelijke artikelen. Geschat wordt dat op 't ogenblik de wereld een 40 miljoen ton aan bauxiet per jaar nodig heeft. Werden Ghana en Suriname echter welvarend van de bodemschatten, waaraan de wereld zo'n sterke behoefte ontwikkelde? Het antwoord moet ontkennend luiden. Wel ligt in beide landen thans een dam waarachter zich een enorm stuwmeer ontwikkelde voor de opwekking van elektriciteit, wel moesten daarvoor in beide landen tal van mensen hun dorpen verlaten, maar economisch gegroeid zijn vooral westelijke landen van de aluminiumactiviteit in de wereld (de Verenigde Staten, maar ook Nederland). Ghana zowel als Suriname bleven tot de arme landen behoren. Wat er ook veranderd is sinds de dagen van de Westindische Compagnie, de Royal Africa Company en de Commercie Compagnie, economisch bleven beide landen afhankelijk van buitenlandse, westerse ondernemingen.

Ghana Zowel Ghana als Suriname streven naar een volledig geïntegreerde aluminiumindustrie op hun grondgebied. Immers dat pas zet zoden aan de dijk. De ruwe grondstof bauxiet brengt per ton op de wereldmarkt ongeveer f 40,- op. Is het gezuiverd tot (een halve ton) aluinaarde, dan is de exportwaarde ervan gestegen tot ongeveer 100 gulden. Verwerkt men deze halve ton aluinaarde in een smelter tot een kwart ton aluminium, dan heeft men een produkt dat 500 gulden op de wereldmarkt opbrengt. Voor deze laatste bewerking is veel elektriciteit nodig. De eerste aluminiumindustrieën ontstonden dan ook in landen waar men over (goedkope) waterkracht kon beschikken. Al in 1915 verscheen er tijdens de Britse koloniale periode een rapport, waarin gesuggereerd werd om een dam in de Volta-rivier te bouwen met een waterkrachtcentrale, een smelter en een kunstmatige haven, maar tientallen jaren bleven dat papieren plannen. Tijdens de laatste wereldoorlog werd bij Awaso een bauxietmijn geopend, door de British Aluminium Company ('n dochter van het Reynolds-concern in de V.S.), maar van fabrieken erbij was voorlopig geen sprake. Onderhandelingen met een Canadese maatschappij mislukten. De Ghanese onafhankelijkheidsleider 30

Nkroemah schreef later over die periode: 'Hef was duidelijk dat het project zou moeten wachten tot de onafhankelijkheid. Ik zou zelf financiële hulp overzee moeten halen. Als we eenmaal onafhankelijk waren, konden we onze eigen garanties geven aan de investeerders uit het buitenland. Zodra we vrij waren (1957) begon ik er aan. Maar ik liep al gauw tegen een gesloten muur op: de grote aluminiumfabrlkanten. Die waren georganiseerd in een consortium, beheersten het grootste gedeelte van de wereldproduktie en hadden geen belang bij een nieuwe concurrent. Nog veel minder bij een nieuwe bron van goedkoop aluminium. Ze toonden beleefde belangstelling. Een stuurde zelfs een onderzoekcommissie om ter plaatse de situatie eens te bekijken. I^aar hij wees het project af.' Nkroemah bleef volhouden, maar steeds duidelijker werd dat Ghana de westerse aluminiumindustrieën meer nodig had dan andersom. En buiten hen om iets beginnen was onmogelijk. Ghana bezat noch het geld, noch de kennis, noch een positie op de aluminiummarkt om iets dergelijks zelf te kunnen opzetten. De zes grootste aluminium-maatschappijen beheersten in de jaren zestig 75% van de wereldproduktie van bauxiet, 95% van de produktie van aluinaarde, 85% van de produktie van primair aluminium en 60% van de produktie van aluminium halffabrikaten en tussen hen bestaan onderling veel banden.

Abraham Kuyper, die dachten dat Suriname voor de handel nog wel eens belangrijker kon worden dan Insulinde (Ons Program, 1879) waren er altijd wel, maar ze waren zeldzaam. En zo kon er dan ook geen cent af voor een mijnbouwkundig ingenieur en 20 jaar lang heeft Suriname bij Nederland moeten zeuren om een geoloog. Tijdens de eerste wereldoorlog kwamen de Amerikanen 'es kijken en ze vonden bauxiet. Tussen beide wereldoorlogen kwam wat bauxietwinning op gang. In het kielzog van de Amerikanen (een vast beeld sindsdien) volgde een Nederlandse maatschappij, de Billiton. Tijdens de oorlog groeide de bauxietproduktie enorm. Daarna had de Surinaamse regering wèl middelen (Welvaartsfonds) om studie te maken hoe waterkracht in de Suriname-rivier op te wekken en dat resulteerde na jarenlang meten en rekenen in het Brokopondoplan. Maar toen kwam de moeilijkste opgave. Hoe moest het project aan de man worden gebracht? Geld om zelf zoiets te fi-

Suriname Een uitgeknepen citroen werp je in het vuilnisvat, maar wat doe je met een kolonie, waar niet veel meer uit te halen schijnt? Daarvoor waren nog geen gebruiken ontwikkeld. In ieder geval zo weinig mogelijk geld instoppen, was tot de tweede wereldoorlog Nederlands houding. Dromers als Graafmachine voor het delven van bauxiet in Suriname Brol(opondodam In Suriname

:i^^>M^''

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen