VU Magazine 1974 - pagina 319

DR. BRUINS SLOT IN DE TWEEDE KAMER/ ^ moesten vervallen de regels: "De Staat verdrukt, de wet is logen" en "de heerschers door duivelse listen bedwelmen ons met bloedigen kamp. Broeders, strijdt niet meer voor and'rer twiste, Breekt de rijen, hier is Uw kamp". De VARA was zoal^ te begrijpen was, diep verontwaardigd - zelfs een algeheel verbod was beter geweest dan dit - en heeft in een spoed-hoofdbestuursvergadering ernstig de vraag overwogen, of hier niet aanleiding was, alles op te geven. Tenslotte kwam het nog weer tot een vergelijk: het lied werd niet gezongen, het werd op het orgel gespeeld. Reeds enkele maanden later echter kwam de Controle Commissie op het geval terug. (...) Later is dit algehele verbod weer opgeheven, hoewel beperkende bepalingen bleven bestaan'. Maar er sneuvelde meer. De AVRO zag een lezing over China verbieden, een lezing over zelfmoord, een hoorspel 'De deur van de badkamer' ('alleen al vanwege de titel', veronderstelt Jan Bank in AVRO's jubileumboek) en ook een hoorspel 'Het Bevel', in 1937, omdat daarin 'over/iet opofferen van tienduizend soldaten gesproken werd op een wijze, die een felle, begrijpelijke, doch ongerechtvaardigde reactie bij de luisteraars moest opwekken tegen de legerleiding In het algemeen'. Zoals we reeds zagen was het vooral de a.r.-parlementariër J. J. C. van Dijk, die geen kwaad woord over het krijgsbedrijf uit de radio-luidspreker wenste te horen.

Van der Lubbe Ettelijke keren kreeg de VARA een verbod om de in 1924 door fascisten (Mussolini) vermoorde socialist Matteotti te herdenken (1931 en 1936) en in 1934 werd de VARA een dag de zendtijd ontnomen omdat men 5 minuten stilte had betracht na het bekendworden van de terechtstelling in Hitler-Duitsland van Van der Lubbe (Rijksdagbrand). De zendtijd van die dag werd toebedeeld aan NCRV en AVRO, die hoewel elkaar fel bestrijdende omroepen in die tijd, gezamenlijk besloten daarvan géén gebruik te maken en minister Van der Wilde (a.r.) een telegram zonden, waarin hij verzocht werd beide omroepen 'uit sportieve overwegingen' niet te betrekken in verdeling der vrijgekomen zenduren. Daarover was de Standaard (ar.) weer kwaad op de NCRV. Hoewel uitermate gezagsgetrouw heeft de NCRV zich altijd afkerig getoond van de preventieve censuur. Zo schreef secretaris Keuning na de interpellatie'Albarda in 1930 nog eens: 'Onomwonden hebben wij indertijd uitgesproken, dat wij geen bewonderaars zijn van de preventieve censuur op den omroep. Wij achten vrijheidsbeperking In dezen vorm niet alleen onaangenaam en hinderlijk, maar bovendien gevaarlijk'. Wel was hij diep verontwaardigd over de 'liederlijkheden', die de VARA zou hebben uitgezonden. 'Indien de Nederlandsche omroep zulke vuile plekken vertoont, is het noodig, dat er buitengewone maatregelen worden genomen ... Van regressieve censuur zijn wij warme voorstanders. Ook dat hebben wij indertijd niet verzwegen. Zelfs zouden wij een veel strengere censuur wenschen, dan thans wordt toegepast. We zouden wenschen een volstrekt verbod van het Ijdel gebruik van Gods Naam, afdoende bepalingen om schunnigheden en vuilheden voor de microfoon beslist te weren; strenger toezicht, om uitingen, die den eerbied voor het gezag aantasten, uit den omroep te houden. Een scherpe censuur, met strenge strafbepalingen. Zou zulk een censuur, regressief toegepast, niet een sterke preventieve werking hebben en een beter beroep doen op het verantwoordelijkheidsbesef der

der hier „caOosvan oio-ing 5clje dat OTdt

ger <. J. heKU'

van

•

••--

ladiospreekverbod voor prof. GerBrandy e< stap op weg naar clictatoiir <Va^ onzen paxleme>!itai!ten reöaet^ur) BadÏG, per» eit jeu^fixorg, xékat niet 4e minst bestredett. panèen T&n niiais^r Gieïeo's h&ïBH, feïeïöe» ée l^w-ee^e JSajoter ifEsteares bexig. De crïiaek wa« vooral bij het eerste onderwerp aseer overvioeöig, mam; het Üet den ïaiBis-ter iseMjnfeaar onberoeré. Deze verstaat aïs geen atidör de kunst söefe er op oaverstoorfeare wipe lae* een „3aa:t|e vaa loeiden" at te makeii. 2o ging iiet vooral met ös crïtlèli op voor öe oiDr-oepverciügiTigen. Zij op het spreekverbod van proi. Oer- protesteerden tegen de bemoetzuclit brsBdy. D-ö heer Bmins Slot (AJl.) van Radioraad en ambtelijlïe iaatanües. •'-'• — ' stelde öe zaaii zaer scherp. Het gaat Het m>* - hier om een juridisch, eea wetp"""-^"peiijk gescljüpunt; dp *^-

'„RIJKSEENHEID •:,(.-.^ PROTESTEERTn ? ' ': Het Naiïcnaat comité ^ Handhavlcg j Rijkseenbetd "heeft naar aanleiding vaa j het besluit van deo regéria^commisaaI ris voor het radiowezen. mr-, h. A. Kes1 per, wyarSn aan oud-minï-sterpresident -ot cir. P. S, Gerbrandy, voorzitter van -'«aiitê Handhavtag RijKaeeaheiö, •-^-spreekverbod Is opgelegd voor 1" twee maanden, een fai

Prof. Cerhrméy ©ö^-^dent y : • ' .-.Tbrandy 2aï lyp lij .\'. ^ . r.heJd vsa het ïSde lus.-:i, ^>„J:>.I:..:L'::U '•^.prden als erelid van het disouL<t .JJemc^üieaes" aan de VrlJ^ UmiTefaï.'eit, v3.n weïke stmi^sntenvercajgl-ng prof. Gerbraady aSs stiïdeM

st'ri^diusUg ea bY^dchi ^es heme ê.-&z voorzitter iierhaaidshjk ia giag. ~BSj Isad feet voorai over h mocratlschö reeiit vaa de eommu op ei^^ïj- s^kstljd, maar moest he woord sefeiïdlg hU^vm. op ds • hos dit (A^esm^ ïa Kusla«'* satelUeten-irsÉ^^'i^^"--''*"

j PROF. GERBRANDY ERE:

'jf^m

„DEMOSTHENES^

' ' ' T o r gtlegemiitsiii ïsji -liet 1*2 Iva ma de oratoiisojje yewaiglng „Be tlienes" van «tuclentea éer Vrije tïH aiteit, liesft «Ja Ji««r O. H. Ing-wg pracses van tuut <it»(iaut. Just oofflia iidv.m :^&^w-^/ dr, P. S. <ïerhmxKjy gMtermlAtae ere-MS geStataUeerd in een «er zsicr — Prof. mr P. S. Gerbrandy is afge- jiet Amerioainhotel, waaii M fliei •" treden als voorz. van de Raad voor het gevierd. -»,t.T V I liX Kechtsherstel, öoth blijft tijdelyk plv. haett ix^ Natiooaai voorz. Hij wordt opgevolgd door het va33 prol., Ê3erbraady Tweede KamsriUd m r L. A. Bonker, te ;ter. * ^ % ^ M r « * W ^ ' ^er naar de basis Roii^dam. „Ate ^ p P a S c h t gaat tsregeUng", aidus, ., ^.,, j '\wo^ heeft het ^ ^ |^« de liOndense rege/ "osdwet noca aim Jiaar eersi^- -"-^ideiiik ïwi:fa oud? -' ten nii'' mijl'

Het radie-spreekverbod-

Krantekoppen uit Trouw en De Rotterdammer naar aanleiding van liet de mond snoeren van prof. Gerbrandy, eind 1947.

omroepverenigingen, dan wanneer een Commissie van te voren beoordeelt, wat wel en wat niet mag? Alleen - als regressieve censuur practlsch niet behoorlijk is uit te oefenen of onvoldoende uitwerking heeft, zal naar onze mening preventieve censuur ais een noodzakelijk kwaad aanvaard moeten worden'. Last van censuur-vooraf had overigens ook de NCRV. Zo werd in 1939 een lezing verboden 'tVlannenwerk en vrouwentaak', waarin het wetsontwerp-Romme over de arbeid van de gehuwde vrouw nota bene geprezen werd, maar enkele weken eerder was een lezing contra Romme van de VPRO verboden en zo was het evenwicht weer hersteld. Onberoerd bleef Rococo uiteraard niet onder de veelvuldige beschuldigingen van partijdigheid. In ieder geval is er goed op gelet dat de Duitse nazi's weinig reden hadden om kwaad te worden over wat de Nederlandse omroep uitzond. Rococolid mr. E. N. van Kleffens werd in 1939 dan ook bekwaam geacht om als minister van Buitenlandse Zaken een neutraliteitspolitiek tussen democratische en nationaal-socialistische staten te kunnen voeren. Zulks bleek 10 mei 1940 in ieder geval een vergeefse politiek te zijn geweest. Vijf dagen later zetelde zich in Hilversum een Duitse censor. Dat de omroepen diens bemoeienis niet meteen als een gruwelijke kwelling ervoeren (zie Dick Verkijks: Radio Hilversum 1940-1945) vloeide stellig mede voort uit de gewenning aan censuur in de tien voorafgaande jaren. Men was reeds gewend 'neutraal' te doen in de ether t.o.v. nazi-Duitsland. Tijdens de vijf oorlogsdagen werd overigens Golijn de mond gesnoerd voor de radio. Op 14 mei had hij zich in een radiotoespraak tot het Nederlandse volk willen wenden. De omroeper had z'n optreden 'over enkele minuten' al aangekondigd, maar generaal Winkelman - na het vertrek van de regering naar Londen het hoogste gezag in ons land - had er een stokje voor gestoken. Wat Colijn had willen zeggen is tot dusver onbekend gebleven, maar op grond van wat hij de volgende dag in De Standaard schreef (15 mei), mag aangenomen worden dat hij had willen oproepen tot voortzetting van de strijd, ook na Duitse dreigementen om meer steden dan Rotterdam te bombarderen. 'De vrees voor verwoesting in onze groote

21

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen