VU Magazine 1976 - pagina 451

\ffl magazine 9

Tal van personen en groeperingen binnen en buiten de VU bogen zich vorige maand over de tekst van de openbare les die dr. W. Metz (buitengewoon lector in de medische vakfilosofïe en -ethiek) half oktober had gehouden. Wat eigenlijk nooit voorkomt, bleek nu nodig: er moesten extra-exemplaren van de les worden gedrukt. De titel van de les kan die overgrote belangstelling wellicht verklaren: „ Over doelstellingen". Dr. Metz besprak niet alleen de doelstellingen van de medische wetenschap, maar ook die van de VU. Over beide had hij een hartig woordje te zeggen. Bij voorbeeld dit: de christenheid werd „horig aan de wetenschap en haar orde. Die horigheid is de kern van de tolerantie die de VU ten aanzien van de wetenschap en andere uitingen van de heersende orde betracht: zij is ook de kern van haar intolerantie ten aanzien van ,,andersdenkenden" zelfs als die in hun gehoorzaamheid van het Evangelie de bestaande orde afwijzen en bestrijden". De levensloop van dr. Metz, die uitvoerig aan de orde kwam in de — inmiddels verdwenen — Geneeskundige Gids van mei vorig jaar, ziet er nogal ongebruikelijk uit voor een medicus. Op de Mulo ging het niet zo best; hij ging, veertien jaar oud, werken als bankwerkersleerling. Het was aanvankelijk de bedoeling dat hij, via MTS (de eerste jaren in de avond-, de rest in de dagopleiding) en de HBS naar Delft zou gaan. Maar het werd medicijnen in Leiden. Later, dr. Metz was toen al enige jaren huisarts geweest, vatte hij op aanraden van prof J. H. van den Berg uit Utrecht, een studie filosofie op. Na zijn promotie op een proefschrift, dat ,,Het verschijnsel pijn, methode en mensbeeld der geneeskunde" heette, kreeg hij van het Instituut voor Conflictpsychologie aan de Leidse universiteit de opdracht een onderzoek te doen naar de gevolgen van maximale medische zorg. Het onderzoek richtte zich op de

dan een gezapige fatsoensleer voor artsen. In 1959 verschijnt een geheel herschreven herdruk. Daaraan is het volgende ontleend: „ De strijd voor het behoud van het leven is de eerste opdracht voor de 'arts. Nooit zal hij een daad mogen stellen die ten doel heeft het leven te verkorten om zodoende naar zijn inzicht het lijden te beperken. Het is nu eenmaal niet de taak van de arts een oordeel te vellen over de zin van het lijden of de zin van het bestaan zelf noch in het algemeen, noch wat betreft de betekenis die het kan hebben voor de persoon van zijn patiënt." Met die uitspraak verklaart de artsenstand zich principieel onbekwaam tot enige bijdrage aan een medische ethiek. Na 1959 falen dan ook herhaalde pogingen tot een heruitgave van de Medische Ethiek te komen. In 1976 geeft de Maatschappij haar pogingen op. Het is tragisch dat, juist in een periode waarin de sterk groeiende medische macht meer dan ooit de leiding van een ethiek vereist, de artsenstand faalt in het opstellen daarvan. groep mensen die dank zij de medische zorg in leven waren gebleven, maar een lichamelijk of een mentaal gebrek hadden overgehouden. Te oordelen naar wat dr. Metz erover zei in de Geneeskundige Gids, liet het onderzoek hem zelf niet onberoerd: „In het onderzoek keerde ik terug naar de voorwetenschappelijke wereld. Dat is de wereld die aan de wetenschap vooraf gaat, die zelfs de oorsprong is en voorwaarde voor de mogelijkheid van wetenschaps-beoefening. Ik liet mij leiden door mijn zintuigen, door de werkelijkheid die zij mij ontsloten. Mijn verstand was ondergeschikt en dienstbaar aan de oefening van mijn waarnemen. Het resultaat is niet een nieuw wetenschappelijk mensbeeld, een nieuw model, een nieuw paradigma (voorbeeld). Het resultaat is een andere bestaanswijze, een andere werkelijkheid waarin het menszijn zich aan mij en anderen als potentiële vrijheid manifesteert". In de fragmenten uit de openbare les van dr. Metz die op deze pagina staan, zal men deze noties zeker tegenkomen.

Het ontbreken van een leidinggevende medische ethiek is niet onopgemerkt gebleven. Een leger van stuurlui aan de wal, juristen, filosofen, theologen, sociologen en andere leken, haast zich om zijn diensten aan te bieden. Deze medisch-ethische natuurtalenten dragen de medische macht een goed hart toe. Voor hen staat het bij voorbaat vast dat, zo de medische macht tot een bedreiging wordt, dit euvel niet bij die macht maar op haar toepassing berust. Van hen is niet te verwachten dat zij de medische macht een halt zullen toeroepen. Zij roepen haar zelfs niet tot de orde. Zij bespiegelen wat, zij reglementeren wat, zij verfijnen wat criteria, zij voegen wat humanistische poespas toe, en bovenal: zij lezen de artsen in het openbaar de les. Is dit oordeel tendentieus? Na het falen van haar pogingen een medische ethiek door artsen te laten opstellen is de Maatschappij er toe overgegaan een medisch-ethisch deskundige als adviseur aan te trekken. Van die deskundige stamt de volgende uitspraak: „Het beste medisch weten is de belangrijkste ethische norm." Die uitspraak houdt het failliet van de medische ethiek in. Zij heeft echter de benoeming van die deskundige niet in de weg gestaan. Dan hebben de geneeskunde en haar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen