VU Magazine 1978 - pagina 167

Uü magawte 33 sche reflectie, ethische inspiratie en mystieke contemplatie. Grote denkers van de islam, in het bijzonder Ghazah en Ibn Arabi en grote mystieke genieën zoals Attar en Rumi hebben wel degelijk de aanwezigheid van Jezus in de Koran opgemerkt en de betekenis daarvan voor de moslimse vroomheid, spiritualiteit en devotie. Daarom is het binnen de islam niets nieuws om over de Bergrede na te denken. Bestuderen van de Bergrede door moslims zal erbij gebaat zijn wanneer de christenen daaraan hun eigen visie op de Bergrede zoals die in de loop van de kerkgeschiedenis is geweest, en de ontwikkeling van hun theologie en ethiek, toevoegen. Is het verder niet de opleving in de belangstelling voor de Bergrede in de christelijke wereld betekenisvol, gezien de precaire positie waarin de moderne mens zich bevindt? Wanneer deze hernieuwde belangstelling van de christenen wordt gedeeld door de moslims, zal dat er toe kunnen bijdragen, de sluimerende tendens in beide tradities om de mystieke, de ethische en de eschatologische perspectieven als een eenheid te zien, te versterken. Een dergelijke studie over een gedeelte van het nieuwe testament kan mogelijk leiden tot een onderzoek naar wat de Bergrede te zeggen heeft in de christelijke boodschap aan de islam. Want juist in de Bergrede komen de mystieke stromen van het christendom en de islam samen. Via de Bergrede spreken de christenen dezelfde taal als de moslims. Dogmatische vraagstukken komen dan in een nieuw licht te staan en dan is er een nieuwe basis voor de eenwording van spiritualiteit binnen én tussen de twee godsdiensten.

Genade Het sleutelwoord waarmee de Bergrede kan worden samengevat is genade. Heel dicht bij het begrip genade staat de islamitische notie ,,ihsan", een woord dat zich moeilijk in een Europese taal laat vertalen. Het kan gemakkelijker worden geïllustreerd dan vertaald. Er zijn vijf betekenissen van .Jhsan", die alle met elkaar te maken hebben: 1) De mens dankt zijn leven en bewustzijn aan een initiatief van God. Daardoor ook kan hij zien, horen, spreken en is hij in staat de natuur te beheersen. De mens beantwoordt deze gaven door er dankbaar (,,shakir") voor te zijn; 2) God stelt de mens op de proef door Zijn gaven één voor één terug te nemen. Het antwoord van de mens bestaat er uit dat hij

geduldig (,,sabir") blijft; 3) God houdt van degenen die dankbaar en geduldig zijn; een mens wordt de geliefde Gods (,,mahbub"); 4) aan Zijn geliefden schenkt God Zijn eigenschappen, uitgezonderd Zijn eeuwigheid. Zijn eerst zijn en Zijn transcendentie (bovenaards-zijn). De mens wordt het beeld van God; Zijn oor. Zijn oog. Zijn spraak, Zijn hand; 5) God doodt Zijn geliefde, opdat de minnaar en de beminde verenigd worden en de sluier van anders zijn wordt weggenomen, en aan de liefde de genade van de eenheid wordt geschonken.

Drie niveaus Deze laatste, hoogste trap van ,,ihsan" (genade) is de meest huiveringwekkende en meest sublieme op het pad van het geestelijke leven. Mag men zeggen dat het leven en de leer van Jezus dit stadium van „ihsan" weerspiegelen? De consequenties van een dergelijke uitspraak zijn niet gering. Om te beginnen zou aan de polemiek tussen het christendom en de islam een einde komen. Geredeneerd vanuit de terminologie van de islam, waarin gesproken wordt van ,,islam" (het normale niveau waarbij men zich in woord en gedrag onderwerpt aan de belijdenis van de islam); waarin voorts gesproken wordt van ,,iman" (een hoger niveau van geloven, waarbij men met zijn gehele hart handelt volgens de leerstellingen van de islam); waarin ten slotte wordt gesproken van ,,ihsan" (waarbij men zijn gehele leven wijdt aan het getuigenis dat er geen God is dan God); wanneer men vanuit die terminologie redeneert, kan, naar mijn mening, het leven van Jezus, zoals het in de Evangeliën wordt beschreven, volledig worden aanvaard. Ten tweede doet zich een unieke kans voor de mystieke overeenkomsten te ontdekken die het christendom en de islam gemeen zouden kunnen hebben. De ,,Berg" wordt een symbool van ,,ihsan" en van dat niveau kwam de Bergrede tot ons.

De Weg De studie van de Bergrede, die hier als een allereerste poging wordt aangeboden omvat drie aspecten: mystieke, ethische en eschatologische. Het kader waarbinnen deze aspecten aan de orde zullen komen is ,,ihsan" (genade) en dit houdt de eenheid in van kennis en liefde. De mystiek, de ethiek en de eschatologie worden met elkaar verbonden door het begrip: ,,de Weg". Het mystieke systeem in de Bergrede:

Het door mij bedoelde systeem is een eerste poging om de belangrijkste kenmerken van de Weg van Jezus naar voren te halen. Het is niet moeilijk te constateren dat de Bergrede zich leent tot zulk een systematisering. Het systeem behoeft er niet van. buiten in te worden aangebracht. In feite laat de Bergrede zelf het systeem duidelijk zien. 1. Het mystieke doel: het mystieke doel, waar de Weg van Jezus heen leidt, is Leven. Het is de zikr (overdenken) van de Naam van God, de Levende. Dit leven wordt aangeduid met, het Koninkrijk der Hemelen, Gerechtigheid, de Schat in de Hemel, het Koninkrijk dat komt. Brood en Vis. Het leven dat aan het einde van de Weg wacht, brengt volmaakte eenheid tussen geest en lichaam (hemel en aarde). Dan geschiedt Mie Wil van God gelijk in de Hemelen alzo ook op de aarde. Dan krijgt de uitroep van Paulus: ,Jk ellendig mens" een antwoord door de reddende genade van Jezus, het teken van de eenheid tussen geest en lichaam: de mens wordt heel. Met dit nieuwe ik en dit nieuwe Leven bereikt hij het niveau waar hij de eigenschappen van God ontvangt en wordt hij volmaakt, gelijk zijn hemelse Vader volmaakt is. 2. De Mystieke Weg: De Bergrede geeft drie duidelijke stadia aan in de Weg: a. ,,Bidt en u zal gegeven worden": dit is het stadium van verlangen, van de ontdekking dat men God nodig heeft, van armoede, van afhankelijkheid, van verwachting, van vertrouwen, van bescheidenheid, van gebed en smekingen. Dit staat niet in tegenstelling tot de uitspraak: ,,Uw hemelse Vader weet dat gij dit alles behoeft". Ondanks het feit dat God weet wat we nodig hebben en waar we om vragen, blijft de behoefte erom te vragen spiritueel. Dit duidt erop dat we God nabijkomen en dat we bereid zijn het van Hem te verwachten. Het stadium van het vragen is statisch, het is een toestand van louter afhankelijkheid. Het volgende stadium is dynamisch, b) ,,Zoekt en gij zult vinden". Dat wil zeggen dat de mens God zoekt in zichzelf, op aarde, in de hemel, in het leven van zijn medemens. Dit is het stadium van ronddwalen, van reizen, van verdwalen in Gods Naam, van huis en familie achterlaten, van de wereld opgeven, van het dienen en liefhebben van anderen, van vragen, van wachten, van onderwer-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen