VU Magazine 1978 - pagina 305

4 i»

liö magame 39 houding geheel laten opgaan in de noodzaak om tegen de neutronenbom, tegen isoleercellen en tegen multinationals te demonstreren. Daarmee heeft deze lezer, zeker waar het de laatste opmerking betreft, gelijk. Wat het eerste deel betreft: zeker, genoemde historische voorbeelden zijn wat extreem gekozen, maar men bedenke dat zij toentertijd veel vanzelfsprekender aanvaard werden in christelijke kring, dan de hedendaagse, ,,horizontale" eenzijdigheden nu. De oorzaak daarvan ligt in de verschuivingen die wij meemaken. De levensomstandigheden zijn in versneld tempo veranderd. Een nieuwe, even principiële bezinning moet op gang komen en komt, ook al is het nog maar aanvankelijk, op gang. Dat betekent dat men weer eens bij de andere kant moet beginnen: van de concrete levensomstandigheden teruggraven naar de eigenlijke motivering, of bewegende kracht, die in christelijke zin perspectieven kan ontsluiten. ,,Weer eens", want vergeten wij niet dat vele van de oude, traditionele formuleringen van ,,beginselen" ook een lange weg van ,,positi\'ering", d.w.z. van tot stand komen, hebben doorgemaakt vanuit de veranderende levensomstandigheden van toen (opkomst industrie, afschaffing slavernij, gebruik van medische middelen zoals inenting). Dat daarbij ook in recenter verleden verschuivingen plaats gevonden hebben op het principiële vlak, zal in een groot aantal gevallen nu vanzelfsprekend zijn. Herinneren wij er slechts aan hoe kort na de laatste oorlog op principiële gronden de strijd van Indonesië voor eigen onafhankelijkheid veroordeeld werd door calvinistische leidslieden met de koene uitspraak ,,gezag is gezag en rebel is rebel" - een logisch wel sluitende bewering, maar christelijk-ethisch onhoudbaar. Het soms wat krampachtig vasthouden aan oudere formuleringen van de principiële overtuiging - let wel: ,Jormuteringen van", eigenlijk ook: ,,tijdgebonden vormgevingen aan" - heeft velen van elke principiële stellingname vervreemd. De leer

werd als knellende band ervaren, niet passend bij gewijzigde omstandigheden. Het echte leven verving de leer. Zich onttrekkend aan elke binding aan kerk of geloof constateerde men met opluchting: dit is pas léven.

Wat is pas leven? Wat is eigenlijk ,,leven"? Het antwoord wordt iets minder eenvoudig dan vroeger. Een plant leeft, als die goed verzorgd wordt (de slotrubriek ,,Uit de hortus" is een der meest gelezene). ,,Dat is pas leven!" bevat dezelfde term. Evenals zovele andere uitdrukkingen: ,,een levendig betoog"; Jk ben het leven" zegt Jezus. Meestal is men geneigd om het eigenlijke gebruik van het woordje ,,leven" te plaatsen binnen de levende natuur. Al het andere is ,,overdrachtelijk" oi, figuurlijk" gebruik. Voor de mens is dan het echte gebruik het leven in de zin van vitaal voortbestaan. De rest is meer figuurlijk, dat wil zeggen een toevoeging aan dat leven. Toch moet men de vraag stellen of de zaak niet andersom ligt: het echte, het meest concrete en menselijke leven is niet dat wat lijkt op het voortbestaan van een plant. Neen het is het volste, het rijkste leven. Dat is pas leven: de ontplooiingsmogelijkheden, het geluksgevoel, de glimp van hoop ondanks tegenslagen. Christelijke levensovertuiging houdt in dat het ,,Ik ben het leven" niet overdrachtelijk gebruikt is, maar letterlijk-concreet. Zoals een stemvorkje de toon aangeeft voor het optreden van een koor, zo geeft dit Voorbeeld aan wat het optreden van de mensheid binnen de ontstuimige geschiedenis kan en moet zijn. Met opluchting, maar wel echte, bevrijdende opluchting, kunnen zeggen: ,,dit is pas leven" is zo gek nog niet. Want dan pas vindt er goddelijke ontsluiting van menselijke perspectieven plaats. Misschien wordt duidelijk dat een nieuwe, principiële bezinning plaats kan vinden vanuit gewijzigde levensomstandigheden. De vraag is dan, vanuit de meest concrete en tin-

telende openbaring van het Leven, welke situatie leefbaar is. De vraag naar de overlevingskansen bij verkeersongelukken is meer dan een louter technische of medische. Maar wel moeten eerst de technische en medische vragen gesteld worden, wil men verder vragen naar de criteria voor echt ,,overleven". Meer oog hebben voor sfeer en contact speelt een rol, zo lazen we in een der vorige nummers, bij de vraag of er ook een decentralisatie van winkels moet plaats vinden. Bij stadsvernieuwing moet meer gelet worden op de positieve aspecten van een bepaalde buurt. De,,basti's" of krottenwijken in Karachi moeten niet zonder meer door bulldozers opgeruimd te worden, maar men moet integendeel de zelfactiviteit van de bewoners stimuleren en zo tot verbetering van bestaande, onwaardige toestanden geraken. Zo zijn de voorbeelden uit de jongste nummers van VU-magazine te vermeerderen . Er zit misschien toch wel een lijn in: de vraag naar de leefbaarheid van samenleving en milieu heeft niet alleen maar puur technische of sociaal-politieke betekenis. Het kan een manier zijn om oude vragen in het zicht te krijgen. Dat zijn grondvragen van ons mens-zijn, zoals die van wat nu pas echt leven is. Er is leven en Leven. Is het verkeerd in ,,Leven" met een kleine letter te schrijven? Neen, want het gaat juist om een dieper gravende, meer ,,radical e" visie op ons leven te krijgen in een tijd van veranderende omstandigheden. En dan moet men met het leven beginnen. Niet alleen omdat vanuit de leer dat leven wel eens nimmer in het zicht zou komen, maar vooral ook omdat dan de ,,leer'' onwerkelijk blijft, niet meer de mens met beide benen op de moderne grond laat staan, kortom geen echt pad voor de menselijke voet is. Maar geen pad is zichtbaar zonder dat er licht is. De vraag naar een criterium dat sociaal-menselijke overwegingen te boven gaat, dat als een stemvorkje de toon aan kan geven, blijft onmisbaar, nu meer dan ooit. Zonder dat kan men niet echt en hartgrondig zeggen: ,,dat is pas léven".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen