VU Magazine 1979 - pagina 270

ml magadne 4 dat ik in geen enkel opzicht behoefte of aanleiding voel om mij hier kritisch uit te laten over werkopvattingen, talenten of voorkeuren van de journalisten die in dit gebouw werken. Ik meld alleen dat er iets niet klopt in het staatsrechtelijk mechanisme waarin alles gecontroleerd wordt, behalve het proces van informatietransport, het vitale en beslissende proces dat geregisseerd wordt door factoren die niets van doen hebben met het constitutioneel proces. Hoe gaat het? Uit de praktijk van vroeger weet ik dat nog. Er is een belangrijk debat in de Kamer. Op de krant - voor de andere media geldt het ook zo - wordt die dag de meest juiste verhouding, de meest rendabele verhouding tussen advertentieen redactionele ruimte vastgesteld. De beschikbare kolommen worden verdeeld over de verschillende redacties. De parlementaire journalist krijgt te horen hoeveel kolommen - een halve of driekwart - bij die dag voor zijn werk ter beschikking heeft. Daarmee moet hij het doen. Bij verreweg de meeste kranten wordt dan steevast hetzelfde procédé gevolgd. Wat is politiek relevant in deze Kamer? Wat de grote regeringspartijen en de grote oppositiepartijen en wellicht nog een andere partij zeggen. Het gehele spectrum dat in de Kamer aan de orde is en waarin politici als het ware vechten om de gunst van de kiezers, althans voor het behoud van de steun van hen die vertrouwen in hen hebben gesteld, komt nauwelijks aan de orde, althans bijna nooit continu. Ik praat niet over onbehagen van mij zelf of over dat van mijn eigen partij, die ook klein is. De dag na een groot debat bellen de kiezers vaak op en vragen: Doet je partij nog mee? Draaien jullie nog mee? Ik vraag mij wel eens af, hoe iemand die bijvoorbeeld op de PSP heeft gestemd na vier jaar nog moet weten of degenen, op wie hij heeft gestemd, het die vier jaren goed hebben gedaan. Ik meen dat niemand daarbij stil staat. Wij leven in een wereld van totale communicatie. Iedereen schijnt te denken dat het wel op een andere manier bekend wordt, dat het marktmechanisme wel corrigerend zal werken. Men denkt kennelijk dat een andere krant het wel zal melden, maar zo zit dat helemaal niet! Bijna alle kranten werken volgens hetzelfde mechanisme. Bovendien lezen de meeste mensen maar één krant. Het zou wellicht een probleem onder de vele an-

Hans van Mlerlo

dere problemen zijn, ware het niet dat het hier gaat om het functioneren van de democratie, het hoogste rechtsgoed. Ik meen dat Kamer en Regering over deze probleemstelling eens moeten nadenken. Ik meen dat de overheid op dit gebied een zorg kan hebben, hoewel ik niet weet hoe het precies moet worden aangepakt. Ik heb alleen de behoefte het probleem aan de orde te stellen. De kwestie heeft echter iets met grondrechten te maken en zeker iets met fundamentele aspecten van de democratische machinerie in onze constitutie. Een mogelijke oplossing - dit valt echter wat buiten het grondwettelijke kader van onze dialoog - kan eventueel zijn gelegen in het op overheidskosten permanent uitzenden via een apart kanaal van alle kamerdebatten gedurende de gehele dag, zo lang als de Kamer draait. Dat kan met candid camera's, een gericht op het spreekgestoelte en op de voorzitter, een gericht op de regeringstafel. Iedereen die dat wil, kan dan de debatten zien en volgen. Het grote voordeel daarvan ligt niet zozeer in het feit dat men alles kan volgen - alleen de niet-werkende mensen zouden het allemaal kunnen volgen maar in het feit dat er een consumentencontrole op onder andere de verslaggeving in de kranten komt. Men kan niet zomaar meer verwaarlozen wat er is gebeurd en men kan het ook niet meer vertekenen". Tot zover Hans van Mierlo.

,,Boeiend en indringend" noemde minister De Gaay Fortman de manier waarop Van Mierlo het probleem van informatieverstrekking aan de kiezers had aangesneden. Wel merkte hij op dat de mogelijkheid tot een zo breed mogelijke informatieverschaffing ook haar grenzen vindt in de mate van activiteit of passiviteit van de burger zelf. En voorts constateerde hij dat Van Mierlo terecht van hem geen oplossing had gevraagd voor de geschetste problematiek. Van Mierlo had niet meer willen doen dan het probleem op tafel leggen. De minister sloot z'n reactie als volgt af: , ,Het zou belangrijk zijn wanneer in en buiten deze Kamer het door hem gestelde vraagstuk tot verdere discussie zou leiden met het oog op een verbetering van de situatie, waarvan de geachte afgevaardigde naar mijn oordeel terecht gezegd heeft dat zij niet alleen onbevredigend, maar ook gevaarlijk is". Met Van Mierlo's concrete suggestie werd aanvankelijk niets gedaan. Als een oplossing van het probleem zag hij zijn gedachte overigens niet, wel als 'n verbetering van de situatie, zo zei hij meer dan 'n jaar later vlak voor z'n vertrek uit de Kamer, in 'n interview met Hollands Diep. (21 mei 1977). ,,Dat voorstel ligt er, maar ik geloof niet dat dit idee van mij ooit diepgaand is vermeld. Ik was van plan, voordat ik ermee ophield, daarover nog eens met Vondeling te praten. Goed dat ik daar nu weer eens aan denk". Scherper nog dan in z'n Kamerrede formuleerde hij bij die gelegenheid waar de schoen wrong. In de wijze waarop de pers de sleutelfunctie in de democratie vervult, is zij aan niemand verantwoording schuldig. Het grootste voordeel van permanente (tv-) uitzending van de kamerdebatten was voor hem ,,dat er een soort consumentencontröle komt op het werk van de journalisten. Die journalist is nu n.l. oppermachtig. Die kan zeggen: ik meld dit en dat en doe dat een beetje uit mijn geheugen . .. Heb je zo'n televisie-registratie, dan hebben niet alleen al zijn collega's gekeken en zijn hoofdredacteur, maar ook de lezers van zijn krant. Verwaarloost die journalist dan op gegeven moment essentiële mededelingen, dan is dat zichtbaar. Na het Menten-debat zeiden de journalisten dat ze twee keer zo lang over hun stuk hadden gedaan als normaal. Iedereen had het op de televisie gezien en kon het verslag dus verifiëren."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen