VU Magazine 1979 - pagina 17

m magazine 15 HET „DRAMA" COLIJN ONDERGANG VAN DE ANTI-REVOLUTIONNAIRE PARTIJ

PRfJS

N.E.N.A.S.U.

10

arnold meijer

anri

(oiHn hoofdkwörfier

CENT

UTRECHT

10 een!

NSB-brochure

ZWAPT FRONT OISTERWUK Zwart front-brochure

N il-j;i<s^i_^^i..

. i l O E R •^ A L - 5CCi/: NEN/\SU UTPECHT

NSB-brochure

„goed" en „fout" in de oorlogsjaren vielen samen met de begrippen „ v a d e r l a n d s l i e f d e " en „ l a n d v e r r a a d " . Veel wijzer over het verschijnsel fascisme w e r d de opgroeiende generatie daarvan niet, in tegendeel eerder. Wat in de jaren dertig nog vrijwel algemeen, ook door degenen die het bestreden, als een politiek verschijnsel w e r d gezien, was na 1945 iets gew o r d e n dat thuishoorde op het terrein van de criminaliteit. Berechting, geen bezinning was daarop het a n t w o o r d . Ex-communicatie! Wie vrijgesproken werd of niet vervolgd, werd politiek gezuiverd geacht. En wie het waagde uitlatingen van niet-veroordeelde vaderlanders aan te halen uit de jaren dertig en de begin-periode van de bezettingstijd waaruit affiniteit bleek tot fascistische denkbeelden, werd bejegend als had hij zich schuldig gemaakt aan een soort smaad. Over dit soort pijnlijke zaken diende men te zwijgen.

die getuigen van een zekere affiniteit tot fascisme en nationaal-socialisme. In zijn siud\B„Het maatschappijbeeld van Abraham Kuyper" (1967) geeft dr. Jac. van Weringh (thans hoogleraar criminologie aan de Universiteit van Amsterdam) veel voorbeelden van allerlei aan het nationaal-socialisme verwante opvattingen in gereformeerde kringen over de j o d e n , over ras en stamverwantschap, over nationalisme e.d. die z\.„wellicht op grotere schaal hadden kunnen leiden tot ontsporingen in nationaal-socialistische richting dan in feite gebeurd is. De vragen die verband houden met (het waarom van) de opstand van het grootste deel der „gezagsgetrouwen" tegen de Duitse overheersing en het accepteren van deze overheersing door een ander deel zullen wij hier niet beantwoorden, hoewel moet worden toegegeven, dat hier nog een belangrijk terrein ligt voor (godsdienst)-sociologisch onderzoek."

Discussie

Gevoelig

In de jaren dertig kon er over het verschijnsel fascisme nog wel w o r d e n gediscussieerd. De Standaard van 5 juli 1933 brengt een uitvoerig verslag van een wetenschappelijke samenkomst over dit onderwerp op de VU-dagen die in Zwolle werden gehouden. Een onderkop m e l d t : „ f r o / . V. Schelven vraagt waardering voor het fascisme". Na 1945 zou geen spreker op een VU-dag een dergelijke melding hebben overleefd zonder dat op z'n minst een commissie was ingesteld o m na te gaan of de betrokkene nog aan de Vrije Universiteit te handhaven viel. In 1933 hing in gereformeerde kring rond het begrip fascisme duidelijk nog niet die reuk van misdadigheid die het later algemeen zou krijgen. De uitdrukking „fascisme is moord" was nog slechts in zwang bij socialisten en c o m m u n i s t e n , die hun eerste doden in Italië en Duitsland at telden. In christelijke kringen werd men pas later wakker. Zeker in het begin van de jaren dertig klinken er nog heel wat geluiden in geref. kringen

Tot dusver heeft niemand zich aan een dergelijke studie gewaagd. Het is ook thans nog, 34 jaar na de bevrijding, een zeer gevoelig onderwerp. De gevoelsverwarring die optrad bij de zaak Aantjes doet het betreuren dat over dergelijke studies niet kan w o r d e n beschikt. En omdat men toch antw o o r d e n w i l , komt het dan gemakkelijk tot s i m plificaties. „Fascisme contra fascisme" concludeerde het VU-studentenbiad Pharetra van 23 dec. '66 en dat was oudverzetsman P. Wybenga uit Leeuwarden - terecht - te gortig. Boos reageerde hij: „Mijn verklaring? Dit had iets te maken met genade, waardoor geloof gewekt wordt. Ik geef graag toe, dat gereformeerden onuitstaanbaar zijn, als ze in hun vrije tijd vrijblijvend celebrale constucties en geestelijke handstandjes maken — zelfs als ze dit doen in Pharetra. Maar laten we daar niet te zwaar aan tillen. Zolang ze aangesloten zijn op het hoogspanningsnet van Woord en Sacrament zonder er een zwakstroomtransformator of een afsluiter in te bouwen - is er niets aan de hand als het er werkelijk op aan komt. Er is bij hun doop een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen