VU Magazine 1980 - pagina 211

uu magazine 33 protestantse denkers rangschikken de auteurs overigens onder het kopje: reformistisch). Zo redeneren zowel Aalders als I e r Schegget in hun theologie vanuit de kerk, al moet bij Ter Schegget de kerk meer,,avant^arde" zijn en bij Aalders meer ,,vluchtheuvel". Daarentegen liggen bij nogal uiteenlopende gereformeerde denkers als Goudzwaard en Van Riessen de christelijke organisaties meer centraal. Bijzondere aandacht krijgt in het boek wat de auteurs noemen: de derde generatie W. de W.'ers (aanhangers van de Wijsbegeerte der Wetsidee). Daartoe worden o.a. Hoogendijk en Goudzwaard en Prins, die er niet omheen draaien dat ze in hun maatschappijkritiek meer aansluiting vinden bij links (PvdA, PPR) dan de tweede generatie W. de W-ers, (Van Riessen CS.) die in hun benauwdheid voor staatsalmacht liever scheep gingen met het neo-liberalisme. Het is stellig niet de geringste verdienste van het boek dat dit wel veelvuldig waargenomen, maar zelden besproken verschijnsel van deze nieuwe generatie W. de W.-ers (waar Steenkamp z'n handen aan vol heeftj wordt geanalyseerd . Het brengt de auteurs er ook toe om ,,doodlopende wegen", althans routes, die niet verder door jongeren worden bewandeld, te signaleren bij vertegenwoordigers van de tweede generatie W. de W.-ers. Overigens ook in de hervormde sector is sprake van doodlopende wegen, constateren de auteurs op de laatste bladzijden van hun boek onder het kopje ,,Epiloof^: een iweevoudi'^e emancipatiemo-

tief'. Wc laten deze pagina's hier tot slot volgen. ,,Naar wij hopen is de vraag of er gesproken kan worden van een reformatorische traditie in het nederlandse sociaal-wijsgerige en sociaal-wetenschappelijke denken, én of deze traditie bovendien getypeerd kan worden met het begrip ,,maatschappijkritiek" in de voorgaande h(X)fdstukken en paragrafen in voldoende mate bevestigend beantwoord. I3aarbij is overigens niet verheeld dat deze traditie alleen maar begrepen kan worden tegen de achtergrond van het westerse denken als zodanig en de zich ontwikkelende sociaal-kulturele kontext van de omringende samenleving. En evenmin werd onder stoelen of banken gestoken dat o.a. dientengevolge sprake was van zeer belangrijke onderlinge verschillen en van in sommige opzichten doodlopende wegen. Dat geldt b.v. voor de verabsolutering van de ,,ge reformeerde" en ,,hervormde" opties met betrekking tot de herkerstening van de samenleving, en voor fixaties op bepaalde interpretaties van concepties als ,,antithese", ,,soevereiniteit in eigen kring", ,,volkskerk" en ,,gezag". Het is echter buiten kijf dat er in de loop der tijd een niet onaanzienlijke bijdrage is geleverd aan het sociaal-wijsgerige, en in mindere mate ook aan het sociaal-wetenschappelijke denken in Nederland. Voorts staat vast dat een onmiskenbaar aandeel werd genomen in de vormgeving van de nederlandse samenleving, zoals die zich in de l(x>p der twintigste eeuw ontwikkelde. Te denken valt aan de ideële en feitelijke inbreng in de

overlegstrukturen van het sociaalekonomisch leven en in de verzuilingsen paciflkalieprocessen in de politieke sektor en vele andere sektoren. Op deze wijze werden - in onderlinge samen- en tegenwerking met andere volksdelen en tradities - soms onbedoeld ,,organische" elementen in de vormgeving van de nederlandse samenleving gerealiseerd. Maar ook verschijnselen als ,,doorbraak", ,,ontzuiling" en ,,rekonfessionalisering" zijn niet denkbaar zonder daarbij de na-oorlogse ontwikkelingen in bepaalde stromen van de genoemde traditie te betrekken. Gevraagd naar de betekenis die deze traditie in de toekomst kan hebben, willen wij een onderscheid maken tussen specifieke tijdgebonden toepassingen van bepaalde beginselen, zoals die hierboven werden aangeduid, en een aantal kernbegrippen, die aan te treffen zijn in het denken van vele der besproken denkers, soms in de uitwerking van hun normatieve sociologie, soms in het sociaal-filosofische onderdeel van hun opvattingen, soms in beide. Een gemeenschappelijk kenmerk van de belangrijkste auteurs uit de reformatorische traditie is dat niet alleen kerkelijke kuratele, staatsvoogdij en ekonomische overwoekering van het samenleven werd afgewezen, maar dat ook elke ideologischtotalitaire geestesstroming werd gezien als een gevaar voor de ontplooiing van de sociale orde. Men beschouwde dit als een verhindering van de direkte relatie van de mensen tot God, aan wie zij primair verantwoording schuldig waren. Daarom mogen ook de relaties en verbanden, waarin deze mensen leven, niet overwoekerd en afgesloten worden door de ,,machten", maar moeten deze ,,ontsloten ' worden. Samenvattend zou hier gesproken kunnen worden van een tweevoudig emancipatiemotief in het reformatorische denken: - het beoogt'de ontplooiing van tussenmenselijke relaties en verbanden naar hun eigen aard, - het beoogt de ontplooiing van de mens naar de religieuze waarde van zijn mens-zijn binnen deze relaties en verbanden. Hieruit volgt geen blauwdruk voor een ideale samenleving, maar een stimulans om aan veranderingsprocessen in een dergelijke richting mee te werken. Daarin kan men signalen geven van de bezieling die men kent. Een dergelijke sociale ,,orde" kan pas gestalte krijgen indien een daartoe geëigend sociaal klimaat ontstaat. Met een varia-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen