VU Magazine 1981 - pagina 372

definitieve eis op tafel gelegd van 132 miljard goudmarken, ongeveer $ 32 miljard, te betalen volgens een ingewikkeld schema. Nu kon een deel wel in goederen betaald worden, maar de geallieerden wiljen vooral geld zien, liefst niet in dé vorm van Marken. lm aan de eisen te voldoen zou Duitsland in de situatie van 1921 zijn invoer bijna hebben moeten lalveren en zijn uitvoer bijna verdubbelen, viaar dezelfde landen die het volle pond'van Duitsand eisten, zagen het niet graag zijn uitvoer vergrolen. Dat zou immers ten koste van de afzet van hun 3igen bedrijfsleven gaan. Zo goed en zo kwaad als Tet ging poogde de Duitse regering aan haar veroiichtingen te voldoen. Ze moest daartoe vreemde valuta kopen tegen Marken. Nu had ze al moeite genoeg om haar overige uitgaven te financieren: ooven de normale uitgaven kwamen de rente en aflossing van oorlogsleningen en de pensioenen van oorlogsveteranen, -weduwen en -wezen, terwijl het nogal moeite kostte om de bevoegdheden van de centrale Duitse overheid (tegenover de deelstaten) op het gebied van de belastingheffing uitte breiden. Zij slaagde er niet in haar uitgaven uit belastingen en 'eningen op de kapitaalmarkt te financieren, maar moest haar toevlucht nemen tot inflatoire financiering, dat wil zeggen door de geldhoeveelheid te laten toenemen. De centrale bank, de Reichsbank, nam schatkistpapier (schuldbekentenissen van de rege-ing) op en verschafte de regering Marken. De regenng bracht die marken in het verkeer door vreemde /aluta te kopen en andere uitgaven te verrichten. De stijging van de geldhoeveelheid dreef de prijzen op. De grote vraag naar vreemde valuta dreef de prijs van de vreemde valuta op, men moest dus meer Marken ,Adolf Hitler, Hindenburg's felle tegencandidaat, die toch ruim 13 miljoen stemmen op zich wist te vereenigen, houdt vóór den verldezingsdag nog een schetterende rede."

betalen voor een dollar en geïmporteerde goederen werden daardoor duurder, zodat ook langs die weg inflatie optrad. Van juli 1922 tot januari 1923 werd het binnenlandse prijsniveau ruim 25 maal zo hoog. Op 11 januari 1923 bezetten Franse en Belgische troepen het Roergebied, onder voorwendsel dat er een achterstand in de herstelbetalingen was (die was er ook, doch slechts een heel geringe). De Duitse regering droeg haar ambtenaren op om orders van de bezetters te negeren. Die ontsloegen 180.000 mensen. De Duitse overheid steunde de ontslagen ambtenaren, terwijl belastingontvangsten wegvielen. Zij moest daardoor nog meer inflatoir financieren. De inflatie nam nu ongekende vormen aan. Op 31 juli 1923 was het binnenlandse prijsniveau 161.000 keer zo hoog als in 1913, op 4 september 2,8 miljoen maal, op 16 oktober 1 miljard maal en op 20 november, aan het eind van het inflatieproces, 1.374 miljard maal. Naast de verbittering over de vernedering die de geallieerden Duitsland in Versailles lieten ondergaan (de Duitsers zouden, als zij gewonnen hadden, overigens geen haar beter geweest zijn), kwam nu de verbittering over de gevolgen van de inflatie. Spaarders, renteniers en pensioentrekkers zagen hun vermogen en de waarde van hun aanspraken tot nul gereduceerd. Daartegenover stond een groepje nieuwe rijken. Bij de snelle prijsfluctuaties van goederen, vreemde valuta en aandelen konden lieden met een scherpe neus voordeel halen. Bovendien bleef de Reichsbank tegen lage rente geld uitlenen aan het (grote) bedrijfsleven (door handelswisseis te disconteren). De rente bedroeg eind april 1923 nog slechts 18 %. Dat was uiterst voordelig voor de leners: wie 100.000 Mark leent voor drie maanden tegen 18 % rente op jaarbasis, moet na drie maanden 104.500 Mark terugbetalen. Als hij met die 100.000 Mark goederen koopt die 1.000 maal in prijs gestegen zijn, hoeft hij maar ruim éénduizendste van die goederen te verkopen om zijn schuld af te lossen. De rest is pure winst. Degenen die dit goedkope krediet konden krijgen, maakten daar natuurlijk graag gebruik van. Daardoor steeg de geldhoeveelheid nog sneller en nam de inflatie nog verder toe.

De „GoMene Zwanziger" opbloei met geleend geld In november 1923 vindt een geldhervorming plaats. De overheid mag nog slechts beperkte bedragen van de Reichsbank lenen en de aanvaarding van het planDawes biedt een, zij het voorlopige oplossing voor de herstelbetalingen. Er worden geen onmogelijke eisen gesteld. Duitsland kan zich economisch herstellen. In buitenlandse ogen wordt het kredietwaardig. Daar maakt het ruimschoots gebruik van: van 1924 tot 1929 leende Duitsland netto (dat wil zeggen minus aflossingen) ongeveer 13,5 miljard Reichsmark (verder aan te duiden als RM; de Reichsmark was de in 1923 geïntroduceerde Rentenmark opgevolgd, die officieel dezelfde goudwaarde had als de vooroorlogse Mark). De totale herstelbetalingen bedroegen in die periode slechts ongeveer RM 8,5 miljard, waarvan nog ruim de helft in natura of in marken betaald werd. Met in het buitenland geleend geld werden niet alleen nerstelbetalingenverricht.maarookscholen, ziekenhuizen en fabrieken gebouwd. Nu IS het heel goed verdedigbaar om met in het buitenland geleend geld een modern bedrijfsleven op ren

teleurstelling

voor

Hitler

vu-Magazine 10(1

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen