VU Magazine 1981 - pagina 137

Dr. Hendrik Algra over Nederlands omroepbestel:

,Volksinitiatief in ere liouden' Het lijkt op een liefhebberij dat ik van jaartallen houd. Daarom begin ik ook met een jaartal: in 1916 schreef een zekere David Sarnov, verbonden aan een naar Marconi genoemde instelling in Amerika, dat het naar zijn mening mogelijk moest zijn voor de industrie om een „radio music box" te ontwerpen. Hij wist dat ook aannemelijk te maken. In een doosje moest je 'n instrument inbouwen om elektromagnetische golven op te vangen, te versterken met lampen en een luidspreker. Zo zouden de mensen kunnen luisteren naar wat er door de ether werd verspreid. In 1920 werd in Pittsburgh inderdaad begonnen met uitzendingen zoals wij die ook nu nog kennen en de benodigde boxen lagen in de winkel te koop.

In Nederland is men op radiogebied nooit achter geweest. Op 11 november 1918 ontving Feike de Boer, hoofd van de christelijke school op Marken via de koptelefoon het draadloze bericht van de overgave van Duitsland. Hij had les gekregen van een marconist, had zelf een instrument gemaakt met kwarts, koperdraad enzovoort. In 1919, op de Amsterdamse effektenbeurs, werd door ingenieur Dubois van de Nederlandsche Seintoestellenfabriek in Hilversum een draadloze telefoon gebouwd en in bedrijf gesteld. De beurs zond uit en de banken in het land luisterden mee. Van uur tot uur werden de koersen bekend gemaakt. Die uitzendingen waren dan ook voor hen bestemd. Maar iedereen die het al even ver had gebracht als meester Feike de Boer en beschikte over zelfvervaardigde of in de winkel gekochte apparatuur kon meeluisteren. Er werd meegeluisterd door nieuwsgierigen die dachten iets van opwinding van de windhiandel mee te maken maar ook door belangstellenden die de berichten wilden meepikken om snel een order tot koop ofverkoop te kunnen geven. Plotseling was er voer voor juristen. Was het in het maatschappelijk verkeer toelaatbaar om mee te luisteren zonder te betalen, zondat dat het voor je bestemd is? Maar al gauw stond vast dat in een vrij land een dergelijk meeluisteren niets in de weg kon worden

vu-Magazine 10 (1981) 4 (aprii)

Op 31 oktober tiield Hendril^ Algra, oud-hoofdredakteur van hetFriesch Dagblad, een toespraak ter gelegenheid van zijn ere-doktoraataan de VU. Hij belichtte daarin boeiende facetten van de geschiedenis van het Nederlands omroepbestel. De grote waarde daarvan ligt volgens hem in het bestaan van organisaties die worden gedragen door het volksinitiatief.

gelegd. Dat is nog altijd goed te verdedigen want bij de tegenwoordig steeds meer in zwang komende demonstraties met kreten waarbij men zich bedient van scheepstoeters die megafoons worden genoemd, staat het iedereen vrij om mee te luisteren naar wat gezegd wordt. Niemand vraagt de toehoorder om een meebetaling voor het elektronisch instrument dat het geluid versterkt. U ziet, wanneer juristen zich met dit hele vraagstuk bezighouden moeten zij wel degelijk rekening houden met natuurkundige processen. In 1923 staan we weer bij de Nederlandsche Seintoestellenfabriek van ir. Dubois in Hilversum. In dat jaar richtte zijn fabriek de Hilversumse Draadomroep op, de HDO. Het was geen vereniging maar een komité, door de fabriek in het leven geroepen met zes leden: drie werknemers van de fabriek en drie radio-amateurs, uitgekozen door de fabriek om de door haar uit te zenden programma's te helpen bekostigen. De fabriek had een zendvergunning en wilde graag luisteraars kweken. De zendvergunning werd verleend op het toenmalige artikel 3 van de Telegraafen Telefoonwet en kreeg de naam van een fabrieksvergunning. De HDO is later omgezet in een vereniging, waar uiteindelijk de AVRO uit voort kwam, die daarom aanspraak maakt de oudste omroepvereniging te zijn. Vast

123

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen