VU Magazine 1983 - pagina 64

verschuivingen voor, die bij de daarop volgende verlflezingen weer werden teniet gedaan. Zo won de PvdA in 1977 tien zetels, waarvan ze er in 1981 weer negen verloor. D'66 won in 1981 negen zetels en verloor er ruim een jaar later niet minder dan elf. Of de winst van tien zetels die de VVD in 1982 behaalde blijvend zal zijn, valt dus ook nog te bezien.

Christenen Aan dit voorbehoud moet evenwel worden toegevoegd, dat andere bronnen gegevens opleveren, die grond bieden voor de veronderstelling dat de trend naar rechts nog wel even zal aanhouden. A. G. Weiier bestudeerde enkele onderzoeksgegevens met betrekking tot leden van christelijke kerken en rapporteerde daarover in het blad Christen Democratische Verkenningen van december 1982 onder meer: ,,De algemene gevolgtrekking uit deze gegevens moet zijn, dat, indien de geobserveerde trend van voortgaande ontkerkelijking zich voortzet, het CDA aan leden zal verliezen, met name naar rechts, en een uitgesproken minderheidspositie zal krijgen. Die gevolgtrekking kunnen we ook maken uit een analyse van de verhouding tussen kerkelijkheid en waardenappreciaties. Immers, aan de verschuivingen in de mate van kerkelijkheid is blijkens de bedoelde onderzoekingen gekoppeld een verschuiving in het waarderingsschema (...). Uit de tabellen kan geconcludeerd worden, dat bij toenemende ontkerkelijking het aantal mensen dat een relatief hoge waardering heeft voor liefde, verdraagzaamheid en godsdienstigheid zal afnemen, en het aantal mensen dat vrijheid en een gerieflijk Ie ven op prijs stelt zal toenemen''.

Scholieren Een andere bron met mogelijke toekomstwaarde wordt gevormd door de uitslagen van de verkiezingen onder leerlingen van het voortgezet onderwijs, die de redaktie van Keesings Onderwijsbladen organiseert in elk jaar waarin ook verkiezingen voor de Tweede Kamer worden gehouden. Enkele resultaten zijn hieronder weergegeven, en wel in aantallen TweedeKamerzetels. 1 1 1 1

Jaar 1977 1981 1982

1 • 1 1 1

Links 73 76 63

Centrum 40 32 29

Rechts

1

36 42 58

1 1 1

Deverhouding ,,links" ,,rechts" was bij de scholierenverkiezingen: 1977 2,0 1981 1,8 1982 1,1 ^ ^ ^ ^^^^

1

Met andere woorden: had „links" in 1977 nog tweemaal zoveel aanhang onder de scholieren als „rechts", in 1982 heeft „rechts" de achterstand bijna geheel ingehaald. Vergeleken met de „echte" Kamerverkiezingen waren erin 1982 verhoudingsgewijs evenveel linkse scholieren als linkse kiezers; daartegenover staat dat er verhoudingsgewijs aanzienlijk meer rechtse scholieren dan rechtse kiezers waren. Nu is dit laatste wel altijd het geval geweest (per slot van rekening komen zeer veel scholieren uit bevoorrechte kringen), maar niet eerder in een zo sterke mate.

Fascisme

„Winterse huivering." Premier Lubbers tijdens het debat over de regeringsverldaring (ANEFO)

58

Nieuw bij dit alles is de opkomst van de Centrumpartij, met één zetel in de Tweede Kamer (en ook een zetel bij de scholierenverkiezingen). Spectaculair is de aanhang niet. Er zijn in het recente verleden rechtse partijen geweest die een veel snellere start maakten, zoals de Boerenpartij en DS'70. Wat in de Centrumpartij vooral opvalt is het „etnocentrisme" dat zij propageert en dat in de gegeven verhoudingen racistische trekken aanneemt en daardoor in fascisme dreigt te ontaarden. Wat fascisme is, valt moeilijk exact aan te geven. Het Duitse nationaal-socialisme was niet precies hetzelfde als het Italiaanse fascisme. Na de tweede wereldoorlog durfde bijna geen enkele groepering zich nog als fascistisch aan te duiden, omdat men — na de gruwelen die Hitler c.s. over Europa hebben uitgestort — dan zeker kon zijn van een intense verachting. Dat neemt niet weg dat tal van vooraanstaande auteurs verschillende bewegingen die zich na de tweede wereldoorlog voordeden op één lijn hebben menen te moeten stellen met het Italiaanse fascisme en het Duitse nationaal-socialisme. Dat gold bij voorbeeld het McCarthynisme in de Verenigde Staten, het Poujardisme in Frankrijk, het Péronisme in Argentinië (als specimen van ,,links" fascisme, omdat het zich positief opstelde ten opzichte van de arbeiders, de vakbeweging en de klassenstrijd), de militaire regimes in Brazilië (rechts fascistisch) en Peru (links fascistisch), de apartheidsaanhangers in Zuid-Afrika.^) Het gaat hier om bewegingen en regimes met onderling zeer uiteenlopende kenmerken. Verschillende auteurs hebben geprobeerd, de uitvu-Magazine 12 (1983) 2 februari 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen