VU Magazine 1983 - pagina 484

toen onder een Tsjechoslowaakse voorzitter het probleem van het vaststellen van het werkschema voor de volgende week moest worden opgelost. Het debat liep uit tot middernacht met als gevolg een nieuw probleem: moest er nu een nieuwe voorzitter komen (Turkije) of niet? Het Oostblok vond van niet. Nieuwe koffiepauzes konden geen soulaas meer bieden, terwijl er om tien over half drie 's nachts ook geen reactie meer kwam op de herhaalde uitnodiging van de voorzitter of er nog iemand iets te t>erde wilde brengen. Vijftig minuten stilte met een honderd diplomaten in de zaal en een reeks gereed zijnde maar zwijgende tolken kunnen welsprekender zijn dan de meest heftig gevoerde discussies. Uiteindelijk kon de voorzitter verwachtingsvol aankondigen dat de koffiebar weer open bleek, het personeel was weer uit bed getrommeld. Informeel kon daar een directe oplossing gevonden worden. Vanaf half zes 's morgens zou er een nieuwe koffiepauze zijn en wel tot elf uur maandagochtend: 541/2 uur voor een kopje koffie is bepaald niet aan de korte kant. Het weekend bracht de definitieve oplossing. De Tsjechoslowaak mocht maandag nog een paar minuten in de voorzittersstoel blijven, er zou nog een week worden doorgegaan (met een zwijgend Westen), maar daarna toch echt een reces tot november 1982. In de periode tot het eind van de conferentie bleek weliswaar de implementatiediscussie onverminderd voorgaan, maar tevens werd gestaag verder gewerkt aan de totstandkoming van het slotdocument. Het Westen wilde nu niet meer overwegen accoord te gaan met het oude NNA-ontwerp en diende verschillende amendementen in met als gevolg een in maart 1983 voorgelegde herziene NNA-tekst en een nieuwe ronde van Westelijke amendementen. De Sowjet-Unie bij monde van partijleider Andropov gaf nu te kennen dat het zo wel genoeg was, hetgeen in juni nog een initiatief van het Spaanse gastland nodig maakt om de laatste compromissen te bereiken. Bekijken we de resultaten van de bijeenkomst dan geldt voor zowel het implementatiedebat als het slotdocument dat we helaas goed onderscheid moeten maken tussen zaken binnen en buiten de conferentiezaal. De CVSE-regels zijn slechts politiek bindend, niet juridisch. Sancties bij schendingen zijn er niet en zelfs een duidelijke veroordeling is moeilijk denkbaar vanwege de consensusregel; de schuldige zal zichzelf immers niet gauw veroordelen.

406

Hoewel de consensusregel op zich wel grote autoriteit geeft aan aanvaarde formuleringen (men kan er nimmer aan herinneren indertijd te hebben tegengestemd), dezelfde regel heeft wel onvermijdelijk invloed op deze aanvaarde formuleringen zelf. Dit geldt maar al te zeer voor de Helsinki Acte en nu ook weer het slotdocument van Madrid. Drie mogelijkheden kunnen hier worden onderscheiden. Maximale resultaten zullen bereikt worden bij de ongevaarlijke en niet controversiële zaken. Overeengekomen bladvulling stemt tot voldoening en men kan anderen een plezier doen. Te denken valt hierbij b\'\ voorbeeld aan problemen van de opgroeiende jeugd of iets dergelijks. Minimale resultaten (of helemaal geen resultaat) zullen ten deel vallen aan politiek wél gevoelig liggende onderwerpen, zoals het er op na houden van politieke gevangenen, misbruik van psychiatrie voor politieke doeleinden of andere onoirbare praktijken, waaronder het vervolgen van zogenaamde ,,Helsinki-monitors." Ten slotte zijn er de ambivalente resultaten, wanneer men het eens is dat men het niet eens is. Aantijgingen van Westelijke en NNAlanden betreffende Afghanistan of Polen werden gepareerd met het argument dat het hier om interne aangelegenheden van deze staten zou gaan. De Sowjet-Unie kent geen politieke gevangenen; wel criminele elementen die de wetten hebben overtreden en daarvoor terecht gestraft zijn. Het uitgebreid aan de orde stellen van dergelijke individuen kan derhalve betiteld worden met laster of propaganda.

Vijftig minuten doodse stilte Evenwel bleken in vergelijking met Belgrado de Oosteuropese degelaties bij dergelijke beschuldigingen zich beter van documentatie te hebben voorzien en ook eerder bereid tot een reactie. De Amerikaanse delegatie ging voorop met het concreet man en paard noemen: 119 maal werd een persoon met naam genoemd wiens door Helsinki gegarandeerde rechten in Warschau Pact land zouden zijn geschonden. Tevens moest men echter vaststellen dat gedurende de Madrid bijeenkomst meer dan 500 personen in de Sowjet-Unie alleen al gevangen waren gezet voor op Helsinki betrekking hebbende activiteiten. Gerechtvaardigd door de Westelijke

aanvallen uitten de Oosteuropese landen eveneens hun kritiek: onder de massale schendingen van mensenrechten die zij in het Westen constateerden vielen werkeloosheid, georganiseerde misdaad, rassendiscriminatie en antisemitisme, of, meer specifiek, de behandeling van Ierse hongerstakers en stakende Amerikaanse luchtverkeersleiders. Het slotdocument kan men op zich tot de categorie van het maximale resultaat rekenen. De oorspronkelijk 86 voorstellen hebben geleid tot een 35 pagina's tellende eindtekst (,,een pagina voor elk land", zo als scfiertsend werd opgemerkt). Ongevaarlijk zijn vooral de teksten over economie, onderwijs en cultuur of de Middellandse Zee. Een minimaal resultaat vindt men wat betreft de Oosteuropese voorstellen bij voorbeeld bij de gewenste verantwoordelijkheid van de media en journalisten voor ontwapening, détente of wederzijdse samenwerking tussen staten met daarnaast een verbod van oorlogspropaganda, fascisme, etc. Dit alles bleek onaanvaardbaar voor landen met persvrijheid. Het voorgestelde ,,recht op werk" zag men gepareerd met een tegenvoorstel over ,,recht op staking". Westelijke voorstellen die de mist in gingen betroffen vrijheid van meningsuiting voor dissidenten en ,,Helsinki-monitors", een verbod van het storen van radiouitzendingen, vrije toegang tot leeszalen in buitenlandse ambassades en bij voorbeeld een verbod van uitwijzing van journalisten vanwege artikelen in hun kranten. Ten slotte, veel van de overblijvende tekst dient tot de ambivalente resultaten te worden gerekend, waarvan hieronder enkele voorbeelden. Poolse geïnteresseerden kunnen niet direct te weten komen waarom sommige ministers van Buitenlandse Zaken naar Madrid kwamen om zich tot de bijeenkomst te richten ,,ook in latere fases". Aanhangers van Solidarnosc mogen zich verheugen in de volgende paragraaf: „ D e deelnemende Staten zullen het recht van werkenden verzekeren om vrij vakverenigingen op te richten en er tot toe te treden, evenals het recht van vakverenigingen om vrij hun activiteiten te. ontplooien, alsmede andere rechten zoals die in relevante internationale documenten zijn vastgelegd. Zij stellen vast dat deze rechten zullen worden uitgeoefend met nakoming van de wetten van de staat en in overeenstemming met de verplichtingen van de staat onder internationaal recht. " Zouden nu de ILO-documenten niet

vu-Magazine 12(1983)11 december 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen