VU Magazine 1985 - pagina 214

1^

heel veel vrouwen die dat overkwam was dat een traumatische ervaring. Ik ken vrouwen die nog altijd denken dat God hen daar vandaag de dag nog eens voor zal straffen. De vrouwen willen boete doen, want de vrouwen hebben hier schuld aan. Dat hangt samen met de plaats van de vrouw in het huwelijk volgens de gereformeerde opvatting. Met name Abraham Kuyper weet daarover krasse uitspraken over te doen, zoals deze: 'De vrouw Is in het algemeen kuis en verlegen, maar als ze over die slagboom is heengesprongen, ziet gij haar altoos nog vreselijker uitspatten dan de man, nog redelozer en nog meer speelbal van blinde passie. De tegenwoordige neiging om de vrouw te emanciperen, werkt dit kwaad natuurlijk geweldig in de hand.' Met andere woorden: de vrouw wil de seksualiteit in wezen graag, maar ze houdt zich op afstand. Als ze echter eenmaal verleid is, zo zegt Kuyper, dan is er ook geen houden meer aan. Ze geef het niet toe, maar vindt het eigenlijk heel fijn. Daarom is ze ook de verleidster." In het boek zijn van deze ideeën over de vrouwelijkse seksualiteit krasse staaltjes terug te vinden. Een hulpverlener nota bene vraagt aan een slachtoffer of ze het soms toch wel lekker heeft gevonden. ,,Onvoorstelbaar!" reageert drs. Top. "Er is zelfs nog een arts die daarnaar informeert. Het is blijkbaar een algemeen idee en niet alleen van Kuyper. Als een vrouw nee zegt wil ze het eigenlijk toch wel, denken veel mannen. En in een dergelijke sfeer kan incest plaatsvinden." Eén van de vrouwen zegt in het interview: "Alles wat met seksualiteit te maken had, werd vies genoemd, behalve wanneer mannen het deden". ,,De man heeft daarin een gelegaliseerde rol. Dat zie je ook in de voorlichtingsboeken heel sterk. Vrouwen spelen geen enkele rol. Ze zijn 'de akker waarin het zaad valt'. Seksualiteit wordt zo alleen gezien ten dienste van de voortplanting en er mag niet van genoten worden. Ook niet door mannen trouwens, hooguit als 'bijverschijnsel'. Als vrouwen van seks genieten, daalt hun waarde." Dociel De rol van de moeder is in zaken van seksueel misbruik op z'n minst omstreden. Sommige moeders weten werkelijk niet wat er gaande is, en horen pas achteraf van het meisje wat er is gebeurd. De dader heeft haar immers de mond gesnoerd met allerlei dreigementen, zoals 'Als jij je mond

172

De apostel Paulus (hier afgebeeld in de catacomben van Rome, omstreeks 500 na Christus) deed, vooral in Efeze 5, uitspraken die nu nog worden aangehaald om de achtergestelde positie van vrouwen zeker te stellen

opendoet, moet ik naar de gevangenis en valt onsgezin uit elkaar'. Erzijn ook moeders die het wél geweten hebben. Vaak weet het meisje ook dat de moeder het weet. Dan beschouwt het meisje haar als medeplichtige — wat ze in wezen ook is. De moeder beschikt meestal echter niet over voldoende machtsmiddelen om de inCest te laten ophouden. Veel meisjes met incestervaring vertonen daarom, schrijft Ineke Jonker, "meer agressie jegens de moeder dan jegens de dader, voor wie ze ofwel een excuus hebben, of van wie ze helemaal niets meer verwachten. (...) Als deelneemster aan de partriarchale cultuur stelt ook het meisje de vrouw aansprakelijk voor veel van het slechte dat ons overkomt. Voor haar psychosociale ontwikkeling is moeder haar belangrijkste model. Heeft zij een negatief moederbeeld, dan zal zij ook een negatief zelfbeeld ontwikkelen. Haar eigen schuldgevoel en moeders schuld gaan elkaar dan versterken." Eén van de vrouwen vertelt over haar moeder: "Zelfs nu ze weet welke seksuele mishandelingen ik heb ondergaan, zegt ze nog dat ik begrip en welwillendheid ten opzichte van mijn broer moet hebben." De moeders willen vaak dat de dochter de dader vergeeft en dan vervolgens de hele zaak in de doofpot stopt. Voor het meisje betekent dat een ontkenning van het leed dat haar is aangedaan. Drs. Top vindt dat de moeder wel degelijk schuld heeft: "Ze hebben vaak heel dociel gevolgd wat mannen vonden datergebeuren moest." Maar de moeders waren vaak toch ook machteloos? ,,Ja,datisookzo. Misschien wil ik toch nog een beetje voor de mannen opkomen. Maar de gevolgen van incest zijn

voor de moeders natuurlijk ook verschrikkelijk. Ze kunnen geen kant uit. Voor de buitenwereld zijn ze het goede christelijke gezin. Als dit boven tafel komt, wat dan? Echtscheiding, of gevangenisstraf voor de vader? Ik kan me voorstellen dat een moeder dan zegt: 'Als dat gebeurt stort de wereld in elkaar'. Dan wordt ze brodeloos en zekervroegerwasechtscheiding in de gereformeerde wereld een hoge uitzondering. Dus ik begijp wel dat ze zwegen. Overigens, als ze hun mond opendeden, dan vonden ze vaak geen gehoor bij de hulpverleners." Sommigen vergelijken het trauma dat deze meisjes oplopen met het concentratiekampsyndroom. Gaat deze vergelijking volgens u op? ,,Heel kenmerkend is dat je het ooit kwijtraakt. Met name op latere leeftijd wordt het sorTis sterker. Dat is ook de overeenkomst met het KZ-syndroom. Als mensen boven de 50, 60 komen gaan ze er weer over dromen. De nare gebeurtenis blijkt het hele leven meegegaan te zijn, op latere leeftijd komt het boven en dan wordt het een trauma. Ik denk dat dat de overeenkomst is." Vergeving Ineke Jonkers en Annie Imbens zien het incestprobleem heel duidelijk als een vraagstuk van macht: "Wij zien die macht die de vader en de mannelijke gezins- en familieleden over de vrouwen hebben als de belangrijkste factor voorseksueel misbruik van meisjes." Ook drs. Top is die mening toegedaan: "Erzijn duidelijke aanwijzingen dat dit probleem met de seksuele beleving niet zo veel te maken heeft, maar des te meer met de macht die vaders over hun dochters hebben. Niet alleen voor wat betreft de seksualiteit maar ook als het gaat om huishoudelijke taken die ze moeten verrichten." ,,Die macht", vervolgen de auteurs, ,,werd en wordt door de patriarchale uitleg van het christendom in christelijke kerken, met name in huwelijksteksten, aan mannen toegekend en goddelijk gelegitimeerd." ,,Daar zijn we ons eigenlijk nooit zo van bewust geweest", vindt drs. Top, "maar deze analyse opent ons wel de ogen voor wat er is gebeurd. Het hele scala van de onderworpenheid van de vrouw aan de man vind je in de huwelijksteksten terug. De basis daarvan ligt in Efeze 5 en daarmee is de macht van mannen over vrouwen altijd gelegitimeerd. Als vrouw en als kerk heeft men zich daar ook altijd in geschikt. Met het feit dat in christelijke kring zoveel verborgen blijft, hangt ook het volgende samen. 'We zijn allemaal

vu-Magazine 14 (1985) 5 mei 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen