VU Magazine 1985 - pagina 439

meer de dorps- of stadsgemeenschap, niet meer de plaatselijke kerk of vereniging, maar de wereld van internationale contacten, markten, reizen, films, literatuur, songfestivals, vacanties, politieke bewustwording, vormt de sociale ruimte waarin wij denken en de dingen emotioneel beleven. Men kan dit de overgang noemen van een kleinere wereld (mikroverband) naar een grotere (makroverband). En dat alles betreft dan zeker niet alleen de televisie of de economie of de berichtgeving. Het reikt dieper en raakt ons meer. Het betreft ook de overgang van mikro-ethiek (zedelijke vormen voor de meer besloten samenleving) naar makro-ethiek (wereldverband). Laten we daarvan enkele voorbeelden geven. „Gij zult niet stelen" \s een vrij duidelijke zedelijke eis voor het leven van alle dag binnen klein verband. Maar als eis van makro-ethiek raakt deze zedelijke norm de moeilijke vragen van onze collectieve verantwoordelijkheid ten aanzien van de derde wereld. Wanneer wij, dank zij nieuwe vindingen, van graanoverschotten plastic kunnen maken, terwijl elders honger heerst, is dat dan niet stelen in makroverband? En in hoeverre steunt onze welvaart op lage grondstofprijzen? Heeft de uitbuiting van de natuur misschien ook te maken met niet-stelen, of de schending van die regel? „Gij zult niet doden." Wat betekent dat voor de medische ethiek (vragen rond al dan niet gerechtvaardigde euthanasie opgeroepen door de medische technische macht het leven te verlengen)? In hoeverre raakt, in makroverband, deze zedelijke eis de beleidslijnen van de farmaceutische industrie? „Gij zult niet liegen." Welke praat-

VU-magazine 14e jaargang nr. 9 oktober 1985

programma's van televisie, welke tendenzen in heel onze informatiemaatschappij zouden wel eens in strijd kunnen zijn met de zedelijke eis om geen valse getuigenis jegens de naaste te spreken? Op al deze vragen tracht men momenteel — gelukkig juist ook de kerken en zeker ook binnen een wetenschappelijke instelling als de VU — antwoord te geven. Maar men moet een makrogebied, dat nagenoeg onontgonnen is, exploreren. De antwoorden lopen soms uiteen en men schijnt soms in de doolhof van het pluralisme terecht te komen. Pluriformiteit? Voorlopig nog als vraag. Want er zijn terdege ontwikkelingen die niet bij pluraliteit (onverschilligheid soms) of polarisatie (vijandige pluraliteit) blijven staan. Twee van deze ontwikkelingen worden hier genoemd als voorbeeld van een mogelijkheid om op bepaalde gebieden van pluriformiteit te spreken. Pluriformiteit als veelvormigheid is dan meer en anders dan los of vijandig naast elkaar staande meningen; veelvormigheid kan immers juist onderlinge verrijking betekenen. Maar daartoe moet heel wat gebeuren. De geesten moeten beproefd worden. Maar ook eigen opvattingen moeten kritisch onderzocht. Twee mensen die een geheel verschillende mening naar voren brengen, kunnen een principieel punt zichtbaar maken dat tot een beslissing dwingt. Maar ook komt voor dat zij op dezelfde wezenlijke vragen een ander zicht hebben, dat alleen voortkomt uit het feit dat de een meer naar het verleden, de ander meer naar de toekomst kijkt: traditionelen tegenover explo-

rerenden. Het is werkelijk niet zo eenvoudig dit onderscheid te ontdekken. De eerste ontwikkeling die daarbij kan helpen is een nieuwe manier van tegen iemand aankijken die anders is. In besloten gemeenschappen, van primitief stamverband tot besloten dorpsgemeenschap of kerkelijke kring, wordt degene die anders is of zich anders gedraagt als een bedreiging ervaren. Gevolg is dat de sociale pressie groot wordt. Het is een bekend verschijnsel dat personen de kerk verlaten vanwege deze sociale pressie: zij kleden en gedragen zich wat anders en drukken hun geloofservaring op wat ongewone manier uit, zodat zij verdacht worden en buitengesloten. Hun vertrek uit de kerk bezegelt alleen maar die houding van hun kerkgenoten. Een nieuwe manier van omgaan met het anders-zijn van medemensen — en op dieper vlak ook van levensopvattingen — is dat dit anders-zijn niet meer als een bedreiging, maar veeleer als een uitdaging ervaren wordt. Dan kan een vreemde cultuur, een originele opvatting, een ongewone liturgie juist stimulerend zijn. Een tweede ontwikkeling betreft de wijze waarop wij informatie (berichten, mededelingen, inzichten) verwerken. Moet informatie alleen maar onze eigen, al voorhanden opvattingen versterken? Of kan het ook anders: nieuwe informatie, een andere belichting van een kwestie, als verrijkend ervaren! Ook hier liggen mogelijkheden om zich in te stellen op nieuwe ontwikkelingen en op het onderkennen, waar dat mogelijk is, van pluriformiteit. In een volgend artikel zal dit punt nader uitgewerkt moeten worden. D 359

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen