VU Magazine 1985 - pagina 93

Frank R.Boddendijk

Zelfbestuur

Meteen boekals,,De naam i/an de roos" van Umberto Ecoop mijn nachtkastje realiseer ik mij altijd weer hoe snel de kleine uurtjes na twaalf uur verstrijken en hoe onbarmhartig hard de wekker 's morgens vroeg ratelt. Uit voorzorg had ik de Engelse pocket-editie uitgekozen; alsje dan met het boek op je neus in slaap valt kun je ten minste nog ademen. De eerste nacht lees je 20 bladzijden, de tweede nacht 10 en de derde nachtbenjededraad kwijten valt in slaap voordatje verder gekomen bent. Om te voorkomen datje tot het grote leger van trotse „De naam van de roos"-bezitters gaat behoren datook niet verder is gekomen dan het eerste Vesper moetje dus iets anders verzinnen. Een paar roostervrije dagen opnemen misschien? Gelukkig had ikzelf een onverwachte meevaller. Ik was uitgenodigd om een internationale bijeenkomst van experts op het gebied van vrouwenemancipatie, georganiseerd door de Unesco in samenwerking met de Joegoslavische autoriteiten en eind vorig jaar te Dubrovn ik gehouden, bij te wonen. Voor de eerste tussenlanding in Frankfurt was ik al 30 bladzijden gevorderd, en ook in werkelijkheid liep hettegen twaalven. Op het vliegveld zag ik kans, wachtend op mijn volgende vlucht, nog enige bladzijden te lezen én, om in stijl te blijven, een korte kerkdienstte bezoeken. Op weg naar Zagreb, ergens boven de Alpen, werd ikdoor Umberto Eco de bibliotheek van het klooster binnengeleid, de centrale plaats in het boek, de plaats waar alle draden samenkomen. Daar vonden de eerste gesprekken overvisioenen plaats, over een wereld waar de aarde bo- . ven en de lucht onder is. Naar buiten kijkend leken de met poedersuiker bestrooide Alpentoppen inderdaad meer op lucht dan op aarde. Geluk-

vu-Magazine 14 (1985) 2 februari 1985

kig zagen mijn medepassagiers er nog wel menselijk uit, al leek het alsof sommigen directerdan anderen van de apen afstamden. Na een korte tussenstop in Zagreb arriveerde ik tegen het Vesper in Dubrovnik, en — of de duvel er mee speelde, wat gegeven Eco's boek misschien niet geheel verwonderlijk is — zag nog net, in het licht van de laatste zonnestralen de oude, ommuurdestad liggen. Na een sober avondmaal toog ik met enkele collega's naar de oude stad. Toen we de stadspoort gepasseerd waren waande ik mij in de Middeleeuwen. Een brede hoofdstraat, smalle steegjes, een kerk, een kloosteren een groot plein; geen auto's, geen lichtreclames, wel vruchtdragende sinaasappelbomen. De kloosterklok luidde voor het avondgebed. Onwillekeurig keek ik om mij heen of ik broederWilliam metzijn leerling Adso — de twee hoofdpersonen uit Eco's boek— ergenszag rondlopen. Terug in het hotel slaagde ik er in ,,de eerste dag" uitte lezen. Het boek beschreef nog zes volgende dagen, evenveel als het congres duurde. Dus, dacht ik optimistisch, tegen de tijd dat het congres voorbij is heb ik aan de hand van de omzwervingen van de voorlopers van Holmes en Watson het mysterie van de zeven dode kloosterlingen uitgelegd gekregen, gelardeerd met een saus van godsdiensttwisten, filosofische bezinningen en de eerste tekenen van de Newtoniaanse fysica. Zoals zo vaak loopt het in het leven anders dan je denkt. Het congres was boeiend en tijdrovend. Van de mooie stad heb ik niet al te veel gezien. Van de Adriatische zee des te meer, zij hetvanuitdecong reszaal waar ik van 9 tot 6 met anderen discussieerde over,, factors influencing women 's access to decisionmal<ing roles in political, economic and scientific fields

and measures that may be taken to increase ttieirresponsiblities". Op andere congressen in het verleden had het christelijke geloof nog al eens de schuld gekregen van de huidige achterstelling van de vrouwen bij mannen. Ook Eco's boek maakt dit verwijt begrijpelijk. De kuisheidsgelofte en de daamee samenhangende fantasieën over vrouwen maakten dat vele kerkelijke autoriteiten vrouwen slechts zagen als hoeren of heiligen, en niet als normale deelnemers aan het intermenselijk verkeer. Totereensiemand uit India op stond en zei dat het in haar land al niet veel betergesteld was met de gelijkheid dersexen maardatjedaartoch moeilijkde pausverantwoordelijk voorkon stellen. En zo zijn in de loopderjaren ook ,,het kapitalisme" resp. ,,het imperialisme" afgevoerd als hoofdschuldigen voor de onderdrukking van vrouwen. Ook tijdens dit congres werd weerduidelijkdatereen veelheid van factoren is waarmee dit fenomeen verklaard kan worden, maar bovenal datje voorzichtig moetzijn met universele verklaringen. Elke samenleving heeft iets eigens. In elke samenleving kunnen dan ook andere maatregelen genomen worden om achterstanden van gediscrimmineerde groepen mensen weg te werken. Maatregelen die zouden moeten aansluiten bij de eigen cultuur van de mensen. Universeel lijktechterde schaalvergroting welke gepaard gaat met modernisering en industrialisering, die in vele gevallen leidt tot een verlies van controle over het eigen bestaan. Leidttot scheiding van huishoudelijke arbeid en beroepsarbeid, leidttot industrialisering van de landbouwen het verlies van de eigen plotjes land waarop mensen vroeger hun voedsel kweekten. Leidttot vormen van democratie waar-

in mensen aan de top in naam van de mensen aan de basis overdie mensen en hun toekomst beslissen. Maarwatdan?Terug naarde middeleeuwen is alleen leuk aan de hand van Umberto Eco, en in de kleine uurtjes. En hoegraag dedeelneemster uit Samoa — dat door haar als een aards paradijs beschreven werd, zo mooi dat het nietwaar kan zijn — de toegangsdeur tot haar land wilde sluiten voor de westerse modernisering, haar bede kwam te laat, en ze wist het. Watdan?Sociaal zelfbestuur, zeiden onze Joegoslavische collega's. lndefabrieken,op descholen, in de wijken bepraten mensen in kleine eenheden hun problemen en de mogelijke oplossingen en kiezen vervolgens de mensen die hen met lasten ruggespraak op een hoger niveau van besluitvorming moeten vertegenwoordigen. Dan heb jetwee vliegen in één klap: democratieën socialisme. En, voegde ik er in stilte aan toe, zo'n combinatie kan niet stukgaan, althanszolang de Adriatische zon blijft schijnen. Nietdat volgens mijn informanten de emancipatie van vrouwen in Joegoslavië intussen voltooid is. Dat niet. Maar, werd mij verzekerd, dankzij ons systeem van sociaal zelfbestuur staat dit onderwerp op de politieke agenda en zijn wij als vrouwen nu mede verantwoordelijke voor de oplossing ervan. Het congres is intussen voorbij, de problemen zijn nog bij lange na nietopgelost. En ik ben pas aan de vierde moord toe. Maar éën ding stat voor mij vast: na Eco's boekzullen er nog vele volgen en andere mensen zullen nieuwe problemen opstapelen om mij en uvan uwnachtrusttehouden. En dat is maargoed ook. Wantwiewilnuechtdatde wereld stil staat? Dan vliegen weertoch met zijn allen vanaf?

75

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen