VU Magazine 1986 - pagina 445

het, iets verderop, in het Onze Vader. In dat licht worden een aantal voorschriften uit het Oude Testament anders gezien; zo ook het "oog om oog, tand om tand". Misschien had de Duitse geleerde Joachim Jeremias gelijk, toen hij een bijzondere situatie achter dit bijbelwoord zocht. Het 'slaan op de wang' was een bewuste belediging (daarover zijn de geleerden het eens) en de situatie zou best die van de eerste Christenen geweest kunnen zijn. Zij werden veracht en beledigd. Jezus zegt nu, "de boze niet te weerstaan"- volgens Jeremias, "met die boze (belediger) niet een proces aan te gaan". De basis voor elk proces zou

Jus taionis in enige oudoosterse wetboeken De wetten van koning Oernammoe of Sjoelgi van Ur (ca. 2100 v. Chr.; Sumerisch) 19 Indien een man een (andere) man met een knuppel een been (bot?) breekt, moet hij 60 sikkel zilver betalen. 20 Indien een man een (andere) man met een mes de neus afsnijdt, moet hij 40 sikkel zilver betalen. De wetten van de stad Esjnoena (ca. 1800 v. Chr.; Akkadisch) 42 Indien een man de neus van een (andere) man afbijt, moet hij 60 sikkel zilver betalen. Een oog: 60 sikkel; een tand: 30 sikkel; een oor: 30 sikkel; een slag op de wang; 10 sikkel moet hij betalen. 43 Indien een man de vinger van een (andere) man afsnijdt, moet hij 40 sikkel zilver betalen.

VU-MAGAZINE - NOVEMBER 1986

de rechtsregel "oog om oog, tand om tand" zijn; algemener: "met gelijke munt betalen". Wie uit de vergeving leeft en al burger is van het Koninkrijk der Hemelen, heeft geen behoefte aan een proces met zulke principes. In het licht van deze uitleg zou eens nagegaan moeten worden, of het ook in alle drie volgende voorbeelden (vs. 40-42) niet om bekende thema's uit de rechtspraak gaat. Voor het "oog om oog, tand om tand..." is Exodus 21:22-25 een belangrijke tekst. Het gaat over het stoten tegen een zwangere vrouw, die daardoor haar ongeboren vrucht verliest. De woordkeus en de ge-

46 Indien een man een (andere) man slaat en zijn sleutelbeen breekt, moet hij 40 sikkel zilver betalen. De wetten van koning Hammoerabi van Babyion (ca. 1800 c. Chr.; Akkadisch) 196 Indien een burger het oog van een (andere) burger blind 'maakt, dan zullen ze zijn oog blind maken. 197 Indien hij het been (bot?) van een (andere) burger breekt, dan zullen ze zijn been breken. 198 Indien hij het oog van een gewone man blind maakt, of het been (bot?) van een gewone man breekt, dan moet hij 60 sikkel zilver betalen. 200 Indien een burger de tand van een (andere) burger, zijn gelijke, uitslaat, dan zuilen ze zijn tand uitslaan. 201 Indien hij de tand van een gewone man uitslaat, dan moet hij 20 sikkel zilver betalen.

dachtengang zijn echter erg moeilijk. De Griekse vertalers van het Oude Testament hebben gedacht, dat de wet verschil maakt tussen een "ongevormde" en een "gevormde" vrucht, waarvoor een verschillende strafmaat zou bestaan. Daarom speelt deze tekst ook een rol in de discussies over abortus. De rechtsgeleerde Raymond Westbrook (nu in Jeruzalem werkzaam) bereidt een boek over jus talionis voor en moest ook deze passage behandelen. Ik denk, dat hij als eerste deze wet echt begrepen heeft. In het navolgende zal zijn uitleg stap voor stap gevolgd worden. Het is een prachtig voorbeeld van logisch-juridisch redeneren. Allereerst volgen de verzen, zoals die in de Nieuwe Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap te vinden zijn: Wanneer mannen vechten en een van hen stoot een zwangere vrouw, zodat haar vrucht afgaat, maar zonder ander letsel, dan zal zeker een boete worden geëist, naardat de man die vrouw hem oplegt, en hij zal het volgens besluit van de rechters geven. Maar indien er een ander letsel is, zult gij geven leven voor leven, oog voor oog, tand voor tand, hand voor hand, voet voor voet, blaar voor blaar, wond voor wond, striem voor striem.

D

e wet begint met een vaag meeroud: een aantal mannen is aan het vechten. Dan wordt een zwangere vrouw erbij betrokken, ze was kennelijk in de buurt en krijgt een 'stoot', met als gevolg dat ze haar ongeboren vrucht verliest. Op dit punt houden we even op met lezen en denken we na over het juridische probleem, dat er nu al

Het wetboek van Hammoerabi geeft ook voorschriften voor jus talionis, waaruit blijkt, dat kinderen het slachtoffer konden worden: 209-210 Indien een burger de dochter van een (andere) burger slaat en haar haar ongeboren vrucht doet verliezen, dan moet hij 10 sikkel zilver voor haar ongeboren vrucht betalen. Indien de vrouw sterft, dan zullen ze zijn dochter doden. Op het eerste gezicht passen de twee mogelijkheden van deze wet bij Exodus (21:22-23: geen dodelijk letsel voor de vrouw: een boete — wel dodelijk letsel: leven voor leven. Maar we blijven dan met een aantal onopgeloste vragen in Exodus zitten. 229-230 Indien een bouwmeester voor een man een huis heeft gemaakt en zijn werk niet stevig heeft uitgevoerd en het huis, dat hij maakte, instort en hij de eigenaar van het huis (zo) doet sterven, dan moet die bouwmeester gedood worden. Indien hij (zo) de zoon van de eigenaar van het huis doet sterven, dan zullen ze de zoon van die bouwmeester doden.

395

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen