VU Magazine 1986 - pagina 327

in Utrecht had gestudeerd) en de Volksnationalisten hebben het zwaarste stempel op Afrikaner ideologie en Afrikaner politiek gezet." Maar hij kan niet uit onder de erkenning dat er ook nogal w^at neo-Calvinisten aangetroffen werden in een nazi-beweging van Afrikaners, de Ossewa Brandwag. 1945Heden Ook over na de na-oorlogse ontwikkelingen in de verhouding tussen Nederland en de Afrikaners meldt Schutte het een en ander. Aanzienlijk meer en onthuUender feiten daarover kan men echter aan de weet komen uit de ook dit jaar verschenen documentatie "De Bloedband Den Haag-Pretoria", een uitgave van het Komitee Zuidelijk Afrika (voorheen Angola-Comite). "Tot voor enkele tientallen jaren werden de banden tussen Nederland en Zuid-Afrika geheel bepaald door het feit dat er in ZuidAfrika 150 jaar lang een Nederlandse kolonie was gevestigd en dat taal en cultuur van een deel van de Zuidafrikaanse blanken verwantschap vertoonde met die van de Nederlanders", zo begint Sietze Bosgra de inleiding tot dit boek. Ais in Nederland werd gepraat en gedacht over Zuid-Afrika, dan had men het over "deze stamverwanten". Voor de Engelstaligen was geen interesse en de zwarten bestonden al helemaal niet. Tekenend voor deze tijd is dat minister-president Drees in 1953 tijdens een bezoek aan Zuid-Afrika nog spreekt over Nederland als "de moeder" en Zuid-Afrika als "de volwassen dochter". In een interview met een Zuidafrikaans dagblad zal Drees, geboren in 1886 en opgegroeid ten tijde van de Anglo-Boerenoorlogen, laten weten dat deze oorlogen grote invloed hebben gehad op de ontwikkeling van zijn politieke denken, zo verneemt men ook uit "De Bloedband". Nieuwe banden De historische bloedband heeft thans voor de meeste Nederlanders elke betekenis, verloren, schrijft Bosgra. En hij wijst op nieuwe banden, die ontstaan zijn, een band die gevoeld wordt met de bevrijdingsstrijd van de onderdrukten in het apartheidsland. Wat in Schutte's boek wazig blijft in de naoorlogse geschiedenis wordt in De Bloedband onbevangen uit de doeken gedaan. Geen enkele grote politieke partij komt er goed af, ook de PvdA niet. Met name de periode Drees levert geen bladzijden waar de socialisten trots op kunnen zijn. PvdA-onderwijsminister Van der Leeuw is tijdens en na zijn ambstperiode actief in het aanhalen van de blanke banden. En vooral onder leiding van Suurhoff komt een actieve bevordering op gang van (uitsluitend blanke) emigranten naar Zuid-Afrika. In die periode wordt ook het in 1981 pas opgezegde Cultureel Verdrag gesloten (dat in feite

VU-MAGAZINE- SEPTEMBER 1986

PvdA-staatssecretarissen) zeggen op te stappen als de zaak wel doorgaat. De stemmen staken. Een aarzelende premier Den Uyl durft de knoop niet door te hakken. Zijn kabinet wordt ten slotte gered door Zuid-Afrika dat balorig de order aan Frankrijk gunt. Later, tijdens de RSV-enquête, zal Den Uyl berouw tonen dat hij de zaak niet meteen op scherp had gesteld. Hij noemde het, bestuurlijk gezien, de grootste fout van hem en zijn kabinet. De Bloedband Den Haag-Pretoria bevat een schat aan historische documentatie voor iedereen, die geïnteresseerd is in de ontwikkeling van de verhouding tussen Nederland en Zuid-Afrika en de huidige sanctiediscussie.

Dr. D. F. Malan, met wiens verkiezingsoverwinning in 1948 het begrip "apartheid" werd ingevoerd. Hij verzoent zich met de Zuidafrikaanse nazi's. De regering-Drees ontvangt hem in 1949 opeen "welwillendheidsbezoek", maar Koningin Juliana geeft Malan bij die gelegenheid te kennen dat zij Zuid-Afrika nimmer zal bezoeken vanwege de apartheidspolitiek

slechts functioneerde als een verdrag tussen Nederland en de blanke Afrikaners) en in ruil voor Zuid-Afrika's steun aan Nederland in de Indonesië-politiek houdt Nederland in de VN Zuid-Afrika de hand boven het hoofd wanneer de rassendiscriminatie daar ter sprake komt. In de grote partijen ontwikkelt zich in de PvdA echter het vroegste verzet tegen de apartheidspolitiek. De christelijke partijen hebben nog minder reden om blij te zijn met deze documentatie. Lubbers-Den Uyl Wanneer Nederland in 1959 toch tot een kritischer opstelling in de VN komt, is dat vooral een gevolg van druk van de Koninkrijkspartners Suriname en de Ned. Antillen. Zelfs de meest conservatieve politicus in deze gebieden is de apartheidspolitiek een gruwel. In het klein beleeft Nederland dan wat Thatcher dit jaar in gemenebestverband doormaakt. Jaar voor jaar wordt in De Bloedband nagegaan, wat Nederland sinds W.O. II deed en naliet. Veel lijn zit er niet in het beleid. Mei 1967 weigert het kabinet-De Jong na veel interne discussie ten slotte mee te werken aan de levering van duikboten aan Zuid-Afrika, maar een aarzelend kabinetDen Uyl kan mei 1976 niet tot eenzelfde besluit komen wanneer de RSV Zuid-Afrika onderdelen wil leveren voor een kerncentrale. De huidige premier Lubbers, toen minister van Economische Zaken, dreigt zelfs met een kabinetscrisis als de zaak niet doorgaat. Anderen (de FPR-ministers en twee

Allan Boesak Voor wie een bredere Zuid-Afrikabelangstelling heeft dan de verhouding Nederland-Afrikaners is verder een bundel toespraken verschenen die Allan Boesak de afgelopen jaren bij verschillende gelegenheden hield, o.a. de rede bij de oprichting in 1983 van het UDF. Tijdens de al genoemde bijeenkomst in de Theologische School in Kampen werd hem op 4 juni een eerste exemplaar overhandigd. Voor het Nederlandse publiek schreef Boesak er een inleiding bij waarin hij met name ingaat op de vraag geweld/geen geweld. "Ik kan het tegengeweld van woedend zwart Zuid-Afrika niet rechtvaardigen, maar ik begrijp het wel. Wat ik scherper zie dan ooit is de hemeltergende hypocrisie over geweld van zo velen in Europa en elders. Dat is een les die ik niet zal vergeten. Het is maar goed voor Nederland dat de Verenigde Staten, Rusland en Engeland in de Tweede Wereldoorlog anders reageerden." Aangehaald dient ook de volgende uitspraak: "Als Nederland en de rest van Europa de geweldloze middelen had toegepast waar zwart Zuid-Afrika al zo lang om vraagt, was het jaar 1985 anders verlopen. " Kampen Dr. Allan Boesak kwam in 1970 naar Nederland. VU-hoogleraar dr. J. Verkuyl ontmoette dat voorjaar op rondreis door ZuidAfrika de jonge predikant (geboren in '46) van de N.G. Sendingskerk. Een voortgezette studie in Nederland mocht, maar de onder strenge controle van de Nederduits Gereformeerde Kerk bestaande Sendingskerk verwachtte weinig heil van de Vrije Universiteit, waar prof. Verkuyl hoogleraar was. Zo vertrok hij naar de Theologische Hogeschool in Kampen van waaruit in die jaren minder felle kritiek op apartheid werd geleverd. Boesak beschrijft zichzelf als "de naïeve kleurling-dominee", die in 1970 naar Kampen kwam. Zes jaar later promoveert hij op een studie die hij tot titel heeft: "„Afscheid van de onschuld".

285

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen