VU Magazine 1988 - pagina 221

T

egenover christelijk-asketische opvattingen stonden ook meningen die, al vanaf de Oudheid, in dokterskring wortel schoten: liefde is een natuurlijke drift, en wil de mens gezond blijven, dan moet hij die in een geregeld geslachtsleven lozen. Toen de medische wetenschap voortschreed, aardde deze technologische zienswijze in alle lagen van de bevolking. Liefde wordt dan een fitnesskum, en de vrouw een trimapparaat van de trainende man. In de Middeleeuwse Perceval verhalen krijgt de hoofdpersoon de raad: "Als je een mooie vrouw tegenkomt, maak haar dan het hof en vrij met haar, zelfs als ze niet wil. Want je zult er 'n beter en edeler mens door worden." Of de vrouw dat ook werd, blijft onvermeld. De Spaanse wijsgeer Ortega y Gasset: "Zoals het dwaasheid is, te zeggen dat de ware liefde tussen man en vrouw niets van seksuele aard bevat, zo is het even dwaas als men meent dat liefde seksualiteit is." Bij die arts voegde zich in onze eeuw de psychiater. Ook voor Freud was liefde niets anders dan open of verhulde seks. Het gevoel telt niet, verliefdheid is een ziekte, liefde "iets irrationeels'. Ze vindt haar oorsprong niet in de communicatie van twee mensen, maar louter in het ik, in narcisme. Ook hier overheerst de mechanische kijk. Wat dacht u van VU-MAGAZINE—MEI 19

bate. "Vanuit de hersenen, die zij in verwarring brengt, moet de liefde worden teruggedrongen in de richting van het geslachtsapparaat, haar werkelijke ziel", zo beschreef Nina Gourfinkel een poging van de Russische Oktoberrevolutionairen om met 'het probleem van de liefde' af te rekenen. Werd in de christelijke geschiedenis vaak getracht de seksuele liefde uit te bannen, de bolsjewieken wilden juist de gevoelsliefde opheffen: "Geen ogenblikje van ontsnappen aan het alledaagse, geen vleugje hartstocht dat ontluikt, in de sombere grauwheid van een vlees dat van geest is beroofd", was het trieste gevolg van deze vorm van vrije liefde. Maar "als je bemint zonde wederliefde op te roepen (..), dan is je liefde machteloos, een ongeluk", had men van niemand minder dan de jonge Marx kunnen leren. Meestal pogen diktaturen echter de liefde in schijn te verheffen, en in feite in te perken tot geslachtsleven en voortplanting. Vrije liefde doorbreekt de dresseerbaarheid van de mens en dient te worden uitgeroeid. Liefde, schreef nazi-ideoloog Rosenberg, "is een zuiver persoonlijk gevoel, dat geen element bevat van een werkelijk sterk volk, of staten vormt." Vrouwen zijn in zulke diktaturen de eerste slachtoffers. Ze dienen de produktie. En anders, aldus Rosenberg, zijn ze geen "volwaardig lid van de volksgemeenschap", maar "een uitgeworpene" en "een onwaardig exemplaar van haar termen als Haut- und Muskelerotik, soort." Libidobesetzung der Objekte en Lustmechanik, waarmee Freud onze erotische woordenschat wel opzadelde, aar ook de wèl met hartsdoch niet verrijkte? De Weense getocht bedreven vrije liefde leerde verwachtte op dit gebied dan lijkt vaak in bitterheid te ook het laatste woord van "schei- doven. De gebroeders De Goncourt, kundige bijzonderheden" die in la- verslaafd aan zwelg- en ontuchtparboratoria zouden worden onthuld. tijen in de vorige eeuw, stelden telMeininger rekent hard af met Freud- kenmale vast: "Nadat wij ons een achtige zienswijzen: "De psychoana- paar maal hebben laten gaan en ons lytische theorie werpt niet alleen hebben laten ophitsen, worden we geen nieuw licht op de liefde, maar aangegrepen door een sterk gevoel in het geheel geen licht. Zij redu- van verzadiging. Wat rest zijn uitceert de liefde en voert haar in een geperste vruchten, en as. Na de orduister, doodlopend slop." Liefde is gie is er geen sprankje hoop in onze geen natuurkracht of blinde drift, wil en we zitten met een moreel bemaar een communicatievermogen dorvan maag. Alles in ons binnenste dat de mens boven zichzelf uittilt. stinkt." Mechanische liefdesopvattingen spe- Lust is niet altijd wat hij lijkt. Zo len juist dictaturen in de kaart. Die kon Nietzsche schrijven dat hij: zien in spontane liefde een gevaar "hongeriger, verschrikkelijker, heivoor hun machtsbehoud, en gebrui- melijker dan alle pijn" is, "een koken deze ideeën daarom ten eigen ningin van de nacht." Vrije lustbele-

M

31

J.V. Meininger: 'Huwelijk hoeft niet meer. Twee salarissen zoeken een huis. Dat is alles.' Foto Klaas Koppe

Aphrodite: een ideale vrouw, maar wat heb je daaraan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen