VU Magazine 1988 - pagina 247

perioriteit van de wetenschappelijke kennis moesten garanderen boven die van mythes, glazen-bolkijkerij en roddelpraat. Als we Kuhn echter volgen, dan zouden die regels hooguit een beperkte geldingskracht hebben. De filosoof Paul Feyerabend ging nog een stap verder. Hij beweerde dat belangrijke wetenschappelijke vernieuwingen niet te danken waren aan keurige toepassingen van gestelde regels, maar juist aan het feit dat de onderzoeker die regels uitdrukkelijk schond. Met name in Engeland hebben een aantal wetenschapsonderzoekers de consequentie getrokken uit deze 'Kuhniaanse revolutie'. De benadering van deze onderzoekers wordt wel aangeduid als the strong program in the sociology of knowledge; en Latour, een Fransman die langere tijd in Engeland heeft gewerkt, wordt doorgaans tot deze stroming gerekend. Als we geen geordend ideaalbeeld van de wetenschap kunnen creëren, zo redeneerden deze onderzoekers, kunnen we er op zijn minst wel achter proberen te komen hoe wetenVU-MAGA2INE-^UNI 1988

schap in de praktijk functioneert. Zij nemen een agnostische houding aan: ze weigeren om definities te geven van 'rationahteit', 'objectiviteit' en 'waarheid', ze willen alleen onderzoeken hoe die begrippen in de alledaagse praktijk van het laboratorium gestalte krijgen. Dus geen normatievefilosofiemeer, maar illusieloze sociologie: wetenschap is datgene wat er in de laboratoria gebeurt. Niets meer en niets minder. Wat een begrip als 'objectiviteit' inhoudt, kan geïllustreerd worden aan de manier waarop feiten, zoals reeds gezegd, 'geconstrueerd' worden. Toen Latour dat wilde nagaan kwam hij erachter dat het begint met een voorzichtig geuit vermoeden van een bepaalde onderzoeker; vervolgens wordt dat vermoeden opgepikt door anderen die zich gaan baseren op de bevindingen van die onderzoeker; tenslotte wordt de naam van die oorspronkelijke onderzoeker in zijn geheel weggelaten en wordt alleen nog maar het resultaat van het onderzoek vermeld. Van een subjectieve mening is een uitspraak een algemeen geaccep-

teerd feit geworden; als iedereen zich heeft laten overtuigen van de juistheid van een waarneming, kan de discussie worden beëindigd.

H

ieruit blijkt dat het produceren van feiten een sociale aangelegenheid is. Iemand die alleen staat en zegt een 'feit' ontdekt te hebben, heeft per definitie ongelijk. Hij is een bouwer van luchtkastelen wiens uitspraken meer over hemzelf zeggen dan over dat zogenaamde feit. Pas wanneer hij anderen voor zich weet te winnen bestaat de kans dat die subjectieve mening de gedaante gaat aannemen van een objectief feit. We vinden niet meer dat een uitspraak waar is, hij is waar. Het typerende voor een uitspraak ligt niet langer in degene die de natuur bestudeert, maar in de natuur zelf. Volgens Latour zijn begrippen als 'objectiviteit' en 'subjectiviteit' geen kwalificaties die inherent zijn aan bepaalde uitspraken. Veeleer geven die begrippen een bepaalde krachtsverhouding aan: wie slaagt er in om de meeste bondgenoten aan zijn 13

Bruno Latour: wetenschap functioneert helemaal niet zo logisch-rationeel. Foto Bram de Hollander

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen