VU Magazine 1992 - pagina 380

fout aan! Ethisch is zoiets nooit ofte nimmer toelaatbaar. nieken verder ontwikkelen, dan zullen ze daarvoor naar Je gaat, omdat j e het ontstaan van kanker wilt bestuderen, het buitenland moeten. Bijvoorbeeld naar de Verenigde mensen toch ook niet met een experimenteel kankerStaten waar men - en dit in schril contrast met de daar gezwel opzadelen?" heersende anti-abortussentimenten - veel minder scrupuMaar, zo hebben we zojuist uit de mond van prof leus is in de omgang met (pre-)embryo's. Of naar Schoemaker zelf vernomen, een embryo 'n potentieel, b e Engeland, waar het instrumentele denken inzake het ginnend menselijk leven, geen kind nog dus, laat staan wetenschappelijke nut van embryo's inmiddels zover is een menselijk individu. "Inderdaad, het antwoord op de doorgeslagen dat men ze daar zelfs speciaal kweekt om vraag is dus afhankelijk van de beschermwaardigheid die ermee te experimenteren. Het is prof Schoemaker een je het embryo toedicht. Ik doorn in het oog. "Dat _ _ i . ^ ^ ^ ^ _ ^ ^ ^ ^ _ ^ ^ denk dat het acceptabel is vind ik nog het meest hy^^——^^^mm—^^^—m— - let wel: als een kwaad pocriete: schone handen tussen denkbare kwaden houden, ergens anders het het experimenteren ten vuüe werk laten opknapbehoeve van pre-embryopen, en straks de vruchten nale diagnostiek toe te plukken van een geavanstaan, omdat daarvan een ceerde pre-embryonale ondubbelzinnig positief efdiagnostiek. Want daar is fect te verwachten is voor immers niets op tegen? individuele mensen. Dat Een uitermate misseUjk vind ik een heel andere standpunt." kwestie dan de vraag of Rijst de vraag waarom wij koste wat het kost alles Schoemaker en andere _ ^ ^ ^ _ _ ^ ^ _ _ _ _ _ ^ ^ _ _ moeten weten over deskundige medestanders ____^^__«_^^___^^ bijvoorbeeld celdifferenniet naar hun mening zijn tiatie; kennis die je heel gevraagd toen het C D A wel met behulp van dierlijke embryo's kunt vergaren. rapport 'Genen en grenzen' in status nascendi was. "Ik heb Iemand moet mij dan eerst maar eens de noodzaak en het de indruk dat dit rapport uit een zeer beperkt groepje directe nut daarvan aantonen." binnen het C D A afkomstig is", zegt Schoemaker. "Het Juist dat laatste is bij fundamenteel onderzoek echter per zal wel te maken hebben met de manier waarop partijen definitie onmogeHjk. Schoemaker is van dit tegenarguen hun fracties in de Kamer nu eenmaal functioneren: j e ment niet ondersteboven: "Die constatering is correct. hebt een aantal speciahsten, en als die gesproken hebben Maar daaruit vloeit niet automatisch voort dat elk fundastaat de rest van de partij daar meestal bhndelings achter." menteel onderzoek daarom meteen ook ethisch toelaatEn het gevolg van dit alles? "Dat wij een forse achterstand zuUen oplopen, wat de pre-embryonale diagnostiek BABY OP BESTELLING; SCHRIKBEELD IN DE JAREN TACHTIG DAT ALS GEVOLG betreft. Het betekent dat wij iemand naar het buitenland moeten sturen om de techniek te leren. En dan nog zal het moeilijk worden. W a t j e daar hebt geleerd, kun je hier in het lab niet onmiddellijk vlekkeloos toepassen. Als experimenteren niet mag, ben je, zeker in het begin, automatisch aangewezen op trial and error. En dat is, vriendelijk uitgedrukt, allesbehalve optimaal.

^^Ik wil die experimenten niet doen omdat het wetenschappelijk zo interessant is; mijn wens spruit regelrecht voort uit mijn antiabortusstandpunt/^

Taboe

26

Een beperkt aantal experimenten ten behoeve van een verbeterde pre-embryonale diagnostiek, dat is het enige type onderzoek waarvoor prof. Schoemaker overigens een uitzondering zou willen maken. Andere experimenten met (pre-) embryo's zijn en bhjven ook voor hem taboe. Is zo'n onwrikbaar standpunt niet wat inconsequent? Is experimenteren met fundamentele of klinischrelevante resultaten als einddoel, niet even zinvol en hetzij vroeger, hetzij later - in het belang van de mensheid en haar nageslacht? Wat is er mis met bijvoorbeeld het morfologisch onderzoek naar zaad- en eicellen, of naar celdifferentiatie, onderzoeksterreinen die het in feite beide niet zonder experimenten op embryo's kunnen stellen? "Wat daar fout aan is?", riposteert Schoemaker met verbazing. "Ik acht het onjuist om met mensen te experimenteren op zodanige wijze dat ze aan dat experiment te gronde gaan, ongeacht wat daar uitkomt, ongeacht het belang dat er achter die experimenten steekt. Dat is er

v u MAGAZINE OKTOBER I W 2

baar is. Fundamenteel onderzoek is niet heilig omdat het fundamenteel is. De vraag welke kennisje denkt te vergaren is hier ethisch gezien niet relevant, wèl de vraag hoe je die kennis denkt te vergaren.

Behandelen

strikt genomen alleen de keus tussen wel of niet terugplaatsen aan de orde is, praatje bij kiembaan-gentherapie over het behandelen van embryo's, misschien zelfs op den duur van zaad- en eicellen. In feite geldt daarvoor dus hetzelfde als voor pre-embryonale diagnostiek. En weet je wat nou het gekke is? De wetgeving kan zich in formeel opzicht tegen deze experimenten helemaal niet verzetten; je kunt immers volhouden dat het een therapeutisch experiment is, uitsluitend en alleen verricht in het belang van dat ene individuele embryo datje probeert te genezen

Fundamenteel onderzoek zoals naar celdifferentiatie en morfologische veranderingen van geslachtscellen, valt dus af als kandidaat voor het experimenteel gebruik van embryo's, althans voor prof. Schoemaker. Maar hoe zit het met de kiembaan-gentherapie in ontwikkeling, voor welk soort onderzoek eenzelfde redenering valt op te zetten als Bizarre kruisingen Schoemaker hanteert ter verdediging van experimenten ten behoeve van de pre-embryonale diagnostiek? Met Kiembaan-gentherapie, en experimenten die de ontwikbehulp van deze therapie zou het mogelijk moeten workehng daarvan kunnen bevorderen, zuUen dus in principe den om erfelijke aandoeningen en afwijkingen al via een als enige van het experimenteerverbod zijn uitgesloten. ingreep in de embryonale fase te voorkomen, c.q. te verMits de onderzoeker in spé het slim speelt en daarvoor de helpen, zodat toepassing van minder doeltreffende sojuiste argumentatie aandraagt. Heel merkwaardig, omdat matische therapieën na de geboorte overbodig worden. kiembaan-gentherapie tot de categorie genetisch onOok voor experimenten die de verdere ontwikkeling van derzoek behoort, dat tot de meest spookachtige sciencedeze therapie bevorderen, is aan te voeren dat ze in het ftctionfznta^sieën aanleiding geeft. Kiembaan-gentherapie belang zijn van individuele mensen. Meer nog dan de zou namelijk het middel bij uitstek zijn om het kweken pre-embryonale diagnostiek - die immers uitsluitend m o van een superras, een bijvoorbeeld blondharige, blauwgelijkheden biedt om een erfelijke ziekte in aanleg vast te ogige baby op bestelling, of bizarre kruisingen tussen stellen, maar er vervolgens onafwendbaar toe leidt dat mens en dier, theoretisch mogelijk maken. zo'n aangetast pre-embryo niet teruggeplaatst en dus verProf Schoemaker blijft onder alle omstandigheden laconietigd wordt - is de kiembaan-gentherapie in het belang niek: "Dat moetje natuurlijk verbieden." Maar, provan individuele embryo's. Moet het experimenteren met fessor, de vraag is of verbieden nog zinvol is wanneer die embryo's ten behoeve van kiembaan-gentherapie om die techniek eenmaal een feit is en in verkeerde handen valt. reden dan niet ook worden toegestaan? Is er nog een weg terug wanneer de eerste stappen op dit "Ik ben daar niet primair op tegen", aldus Schoemaker. - spreekwoordelijk hellende vlak eenmaal gezet zijn? "Anders dan bij pre-embryonale diagnostiek, waarbij "Tuurlijk!", klinkt het laconieker nog dan laconiek, "we kunnen straks ontzettend veel. Dan loopje risico's. Kruisingen met dieren, daar wordt al jaren aan gewerkt. VAN DEO^KKEUNG VAN IVF ALLANG TOT DE TECHNISCHE MOGELIJKHEDEN BEHOORT Maar die dingen komen niet voort uit experimenten met menselijke, maar uit die met dierlijke embryo's." Uitgesloten zijn die schrikbeelden dus geenszins. En dat stelt niet werkelijk gerust. De verzekering van prof Schoemaker, dat alle IVF-centra in Nederland onder voortdurend toezicht staan van allerlei inspecterende instanties doet daaraan weinig toe of a£ Evenmin als zijn verwijzing naar de - inderdaad adequaat gebleken - intensieve controle destijds op laboratoria waar men recombinant-DNA-onderzoek verrichtte. "Al die angstvisioenen die men toen kreeg, zijn met een sisser afgelopen", zegt hij. Verontruste zielen zuUen hem graag helpen hopen dat, naar hij met stelligheid verkondigt, dit IJ n ook nu weer het geval zal zijn.

?9

1 il.

'iim •

.

#

17 v u AAAGAZINE OKTOBER 3992

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen