VU Magazine 1993 - pagina 67

;5^-%

de aandacht. De toeschouwer die, de schouwburg verlatend, meldt dat hij een fantastisch mooi decor heeft gezien en moppert dat het daarom zo jammer was dat er steeds toneelspelers voorlangs liepen, komt hier pas echt aan z'n trekken. Het w o n derschone driedimensionale wintertafereel op grootbeeld-tv-formaat was ooit de trots van ene Baron van Slingerlandt die zijn gasten aan huis vermaakte met het wisselen van de veertien verschillende decors die hij door de decorbouwers van de Amsterdamse stadsschouwburg ervoor had laten vervaardigen. Vanwege dat laatste, zo leert de begeleidende tekst, geeft dit miniatuurtoneel nu een werkelijkheidsgetrouw beeld van de decorbouw- en wisselingstechnieken uit die tijd. O o k in de achttiende eeuw kon het publiek zich al een rad voor ogen laten draaien door vernuftige theatermakers en toneelmeesters. Elders op de begane grond van dit museum, in een donkere ruimte wordt een deel van die toneeltrucs technisch uit de doeken gedaan; ze zijn gereconstrueerd in kleine diorama's en treden, als het even meezit, na een druk op de knop in werking. Z o zien w e onder meer hoe mysterieuze verdwijningen van acteurs via valluiken, het vliegen van toverfeeën boven de planken, en een doorsnee deus-ex-machina in hun werk gingen. Wat Sophie vooral intrigeert echter, is het bedieningspaneel met drukknopen en schuiven, dat toebehoort aan het grote couhssendecor in dezelfde ruimte. Al snel dondert en bHksemt het op het achterdoek dat eigenlijk 'weerdoek' heet en dat volgens de schriftelijke instructie zou moeten kunnen draaien. Dat wil zeggen: als het mechaniek niet kapot was, zoals nu. Geen nood, want het licht (elektrisch, en dus niet, zoals in de achttiende eeuw, voortgebracht door grote potten kaarssmeer met daarin talloze walmende pitten) gehoorzaamt wèl aan de bevelen van Sophie, evenals de machinerie die de zee in gang zet: twee blauw en wit geschilderde h o rizontale rollen, die een spiraalbeweging maken en zo levensecht het aanstormen der golven suggeren. Als ik nou zo vriendelijk wil zijn om de wind- en de regenmachine te

bedienen, dan kan het nog een hele voorstelling worden. Jammer dat ik maar twee handen heb en het daarom slechts bij toerbeurt kan laten stormen of regenen. Het eerste doe ik door te draaien aan een soort schoepenrad waarvan de schoepen langs een strook jute schuren, wat al naar gelang de snelheid van het draaien - een geluid als van een zachte bries tot zelfs een fikse storm blijkt te kunnen produceren. Het natuurgetrouwe gekletter van een malse bui weerklinkt wanneer ik langzaam en voorzichtig een dikke hoUe buis van bamboe, waarbinnen wij een flinke portie droge rijst vermoeden, laat kantelen. Dat kan ook snel; dan is de regenval nog veel heviger, maar helaas ook aanmerkelijk korter. Sophie kan er maar niet genoeg van krijgen. Ze is alleen bereid me te volgen naar de twee bovenverdiepingen, als ik plechtig beloof dat we na bezichtiging van de rest van het museum hier nog even zullen terugkeren. Dat blijkt eerder dan verwacht. Want na het bestijgen van de monumentale wenteltrap, bemerken wij dat dit museum eigenlijk meer een - niet voor niets aan het Nederlands Theater Instituut toegevoegd conserverend archief is voor decorontwerpen, kostuums en affiches, waarvan het merendeel ook nog eens achter slot en grendel zit, dan een instructief exposerend 'open huis'. De tijdelijke expositie - een hommage aan de Haagse toneelgroep De Appel en nog te zien tot half februari - doet aan deze, overigens niet negatief bedoelde kwalificatie, niets af. Een eigenzinnig overzicht overigens (inclusief videobeelden van de hoogtepunten en veel zand op de museumvloer) van een eigenzinnige theatergroep die twintig jaar geleden, uit onvrede met de als verstard omschreven toneelcultuur in ons land, ontsproot aan de geruchtmakende aktiegroep Tomaat, en die er nog steeds niet voor terugdeinst Goethe's 'Faust' te ensceneren in een hedendaagse disco, of voor een opvoering van Goldoni's 'Trilogie van het zomerverblijf een heel theater onder water te zetten; qua 'toneelbeeld' wel even wat anders dan het beperkte aantal vaste decors waarover een achttiende-eeuwse schouwburg beschikte en waaruit de

bezoekende toneel-, ballet- en operagezelschappen dus maar hadden te kiezen. En daarmee is dan afdoende bewezen dat de Vooruitgang in de wereld van het theater niet alleen van materieel-technisch aard is, maar vooral moet worden gezocht in de hedendaagse vrijheid van gezelschappen om met eigen decors langs de theaters te reizen en desnoods Faust op een houseparty te doen. Kostuums, rekv/isieten, maquettes en lege decors. "Maar de spelers!", zo heeft een kennelijk wanhopige bezoeker in het gasten- annex klachtenboek gekrabbeld, "Waar zijn de spelers?!" Wij weten het ook niet, maar hebben, weer buiten op de Herengracht, wel een vermoeden. Daarom gaan we ook nog even naar Madame Tussaud in haar nieuwe onderkomen, hoog boven de Dam, om te kijken hoe André van Duin domino speelt met Hennie Huisman, en Mary Dresselhuys (toch nog een Toneelspeelster met een grote T!) de koningin een bloemetje gaat brengen. Maar ondanks de gesuggereerde aktie en de toneelrook die zo'n levenloos panopticum voor het eigentijdse, aan dynamiek verslaafde publiek aantrekkelijk moeten maken, is ook dit niet het echte theater. Dat vinden we even later, gewoon op straat, waar een vrolijk geschminkte mimespeler het verkeer regelt. En, zo mogelijk nog dramatischer, in een stampvolle MacDonalds op de Nieuwendijk, waar Sophie ter afsluiting een Big Mac verlangt en waar een Engelsman en een Amsterdammer op de vuist gaan om het laatste lege tafeltje. Daar vloeit bloed. Echt bloed zelfs. En geen ketchup, zoals op het toneel en tussen ons bordkartonnen broodje hamburger.

Het Theatermuseum is gevestigd op Herengracht 168 te Amsterdam (nabij de Raadhuisstraat) en is (behalve op maandagen) elke dag geopend tussen 11.00 en 17.00 uur. Telefoon (020) 623 51 04. Scenerama Madame Tussaud is gevestigd in het Peek & Cloppenburggebouw op de Dam en elke dag geopend tussen 10.00 en 17.30 uur. Tel.: (020) 622 99 49.

21 v u MAGAZINE FE8RUAR1 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen