VU Magazine 1993 - pagina 197

Het museum/fabriekspersoneel heeft er zin in. Vooral de man in de breierij vertelt enthousiast. Wisten wij dat de eerste breimachine stamt uit 1584? Dat kousen al zo lang machinaal gebreid worden? Hij laat zien hoe je een ladder op moet halen als er een steek valt. "Toen ik pas verkering had, heb ik heel wat kousen naar de winkel gebracht om voor vijf cent een ladder op te laten halen. Toen gooide je een kous met een ladder niet zomaar weg." Hij vraagt ons v/at v/ij denken dat breimachines produceren. Kousen en truien toch? "Nee, dat dacht u. Slechts twintig procent is kleding, tachtig procent is voor de industrie." Hij laat zien hoe de breimachine een netje kan breien. "Als ik nu oranje synthetisch garen gebruik krijg ik een sinaasappelnetje." O u derwets damesverband werd ook gebreid, en dan opgevuld met watten, komen we te weten. Het feit dat dit museum tegelijkertijd een volop draaiende fabriek is, maakt het gebouw bijzonder sfeervol. Af en toe verdwalen we even in kleine donkere gangetjes, en zien alleen deuren waarop staat 'Levensgevaar! Hooge spanning'. Overal hoor je getik, gebrom en geruis. De geluiden zijn niet monotoon maar veranderen steeds, dat heeft iets spannends. Echt spannend, eng zelfs voor iemand met hoogtevrees, zijn de trappen, gemaakt van ijzeren roosters. "Wat doet u precies?" vraag ik aan een man die werkt bij een groot weefgetouw dat een gigantische herrie maakt. De man zet het apparaat stil, doet zijn oordopjes uit, en vertelt dat dit een Jacquard-weefgetouw is. Een gewoon weefgetouw kan alleen regelmatige patronen maken, een Jacquard-v/eefgetouv/ kan bijvoorbeeld ook bloemen maken. O p dit luidruchtige apparaat v/ordt een damasten tafeUaken met bloemmotief geweven. "Ik zal u onze twee oudste weefgetouwen laten horen, die maken nog meer lawaai." W e lopen naar de weverij. Voor hij de machines aanzet doet de man zijn oordopjes weer in. Later vertelt hij dat hij, toen hij jong was, negen uur per dag tussen honderdtwintig van dit soort lawaaimachines stond, als v/ever. Van zijn ene oor is vijftig procent van de ge-

hoorcapaciteit verdwenen. Zijn andere oor is ook beschadigd, maar minder, twintig procent. Sinds hij oordoppen gebruikt is zijn gehoor niet verder achteruit gegaan. Natuurlijk besteedt het museum aandacht aan de werkomstandigheden in de textielindustrie. W e zien een trieste zwart-witplaat van een afgetobde vrouw met aan haar rokken een paar verpieterde kinderen bij wie de jukbeenderen donkere schaduwen ^verpen over de holle wangen. " U hebt gelijk meneer Aalberse, ik hoor niet in de fabriek. Maar als ik thuis blijf en niet verdienen kan, mag ik dan mijn kinderen bij u te eten sturen," vat de tekst op de plaat het probleem der werkende moeders aangrijpend samen. Ook de spinnerij \vordt voor ons in werking gezet. W e zien het hele traject; hoe plukken schapewol de machine in gaan, en er een gesponnen draad uitkomt. De dames knijpen in de schapewol en in alle stoffen. "Ik vind het zo leuk datje overal aan kan voelen," zegt de dochter. " W e e t j e hoe ze Tilburgers noemen hier in Brabant?" vraagt de moeder. "Kruikezeikers. En weetje waarom? Ze mochten als ze aan het weven waren niet weg bij hun weefgetouw, daarom piesten ze in een kruik, die ze bij zich hadden staan." W e dwalen rond tussen de schrobbelmolens - daarin wordt de wol 'gekaard' - en duivelmolens - die dienen om de in elkaar geklitte wolvlokken losser te maken -, weefgetouwen en ruwmachines. O p een ruwmachine wordt de stof over een compact samengebonden baan distels gewreven zodat die ruw wordt. "Als je kleren hebt van ruwe Indiase stof, vind je daar wel eens kleine stukjes distel in," legt mijn gezelschap uit. Met enige hebzucht bekijken we de fraaie kasten voor G u termann naaizijde, kasten met wel honderd laatjes erin. O p de vierde en bovenste verdieping van de fabriek wacht ons nog een verrassing. Hier is door kunstenaars ontworpen gebruikstextiel te zien. Een servet, ontworpen door Escherl Prachtige batiks, schitterende gordijnen ontworpen door Gerhard Belgraver, een neefje van Walasse Ting. Liefhebbers van De Stijl, de

kunststroming waarvan het latere werk van Mondriaan het bekendst is, vinden hier een kussen van Theo van Doesburg en tapijten van Bart van der Leek. Die tapijten met de eenvoudige De Stijl-patronen zijn heel bijzonder. O o k de wisseltentoonstellingen in het museum zijn gewijd aan kunstenaars die werken met textiel. O p de pas geopende expositie 'LJSA Today' zien we kitsch in de stijl vznjeff Koons. Een enorme ballon bestaande uit allemaal borsten met grote rode tepels, die opgeblazen worden als j e langs het object loopt. De schepper van dit kunstwerk heet Pat Oleszko. In het museumcafé waar we na uren rondlopen eindelijk kunnen zitten, hangen natuurlijk wandkleden, mooie wandkleden. Kunst, geen tuttige vrijetijdsbesteding van mensen die niets beters te doen hebben, waar wandkleden, macramév/erkstukken en breiwerkjes vaak mee worden geassocieerd. De bus van het textielmuseum naar station Tilburg zit stampvol met schoolgaande jongeren van het vervelendste soort. Kruikezeikers.

Nederlands Textielmusem, Goirkestraat 96, 5046 GN Tüburg, telefoon 013-367475, geopend op dinsdag tot en met vrijdag van tien tot vijf, zaterdag en zondag van twaalf tot vijf

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen