VU Magazine 1995 - pagina 525

de Friese taal in een andere omgeving, een andere geschiedenis, is ingebed. Dat kleurt een taal, denkt hij. Maar ook bij deze conclusie houdt hij een slag om de arm. Volgens hem is daarmee niet gezegd dat Friesland een sterk agrarische cultuur heeft, omdat het in de Friese literatuur vaal< over het plattelandsleven gaat. Pas in de negentiende eeuw raalct Friesland volledig gericht op het boerenbedrijf. Daarvoor was ook de nijverheid erg belangrijk Friesland was na Holland het meest invloedrijke gewest van de Verenigde Nederlanden - en die bedrijfstalc zal ook zeker een rol in de Friese cultuur hebben gespeeld. Ook Teake Oppewal, samensteller van de 'Spiegel van de Friese Poëzie Van de zeventiende eeuw tot heden', denkt lang na voor hij het specifiek Friese van de Friese poëzie weet te noemen. Het antwoord van de medewerker bij het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum is desondanks stellig: "Fries is een eigen taal, alleen al vanwege de eigen bijzondere geschiedenis. Het is historisch gezien al een wonder dat het nog zo bloeiend bestaat. Terwijl bijvoorbeeld het Oostfries in Duitsland helemaal is uitgestorven, zijn er door de geschiede-

nis heen altijd nog mensen geweest die de Friese taal trouw bleven. Zo was Gysbeit Japikx van onschatbaar belang in de zeventiende eeuw. Zonder deze dichter was het voortbestaan van Fries als schrijftaal veel moeilijker geworden, eenvoudigweg omdat toen bijna niemand meer in die taal schreef. Hij liet zien dat de taal ook op literair niveau kon worden gebruikt. Maar de beelden van veel Friese poëzie kunnen ook in Nederlandstalige gedichten voorkomen. Waar gerefereerd wordt aan de concrete Friese situatie - bijvoorbeeld landschap, dorpsleven, taalstrijd - kan echter weer wel van typisch Friese poëzie worden gesproken." De eigen identiteit wordt onderstreept door de zelfstandige ontwikkeling die de taal doormaalct. Maar meestal lopen de Friese literaire modes volgens Oppewal gelijk met de Nederlandse. Soms ook bloeit er iets nieuws op. Zoals bijvoorbeeld het geval is met de blinde Friese dichter Tsjêbbe Hettinga, die vooral ook door zijn karalcteristieke voordracht zelfs de met Hollandse poëzieliefhebbers gevulde zalen plat krijgt. Over de Friese taal zelf kan Oppewal lyrisch worden; "Net als elke taal

heeft zij een bepaalde kleur. Het Italiaans kan schitterend zingen terwijl het Spaans bijvoorbeeld robuust, bijna staccato klinkt. Het Fries heeft, mits mooi uitgesproken, ook iets zangerigs, een eigen taalmiuziek." Dichter Eppie Dam weigert zijn eigen poëzie specifiek Fries te noemen. Zijn de keuze voor de taal spreekt meestal vanzelf. "De Friese taal is vaalc het meest dichtbij en ligt alleen al daarom, bijna letterlijk, voor de hand. De keus tussen het Fries en het Nederlands is meer een kwestie van gewoon dóen dan van planning. Met het gedicht dient ook de taal zich aan, zonder expliciete overwegingen vooraf." Zo krijgen alle cultuurverschillen uiteindelijk gestalte, denkt Dam. Een dichter ademt volgens hem de gehele werkelijkheid in. Zodra hij die uitademt dragen zijn versregels de sporen van die ingeademde werkelijkheid. Dam: "Verschillen zullen er evenwel altijd blijven, want er zijn binnen die zogenaamde eigen cultuur altijd individuen die zich onttrekken aan de codes die er heersen. En zo hoort het ook. Zo bevestigen en ontkennen culturen zichzelf."

ADVERTENTIE

WE LATEN ZE TOCH NIET ZITTEN? Je zult als kind maar niet thuis kunnen

In Nederland zijn het er tienduizenden:

wonen. Goed, met je pleegouders of

kinderen die wat meer kleur in hun bestaan

hulpverleners kun je prima overweg. Maar

nodig hebben. Daarom doet het Nationaal

wat voor andere kinderen zo gewoon is,

Fonds Kinderhulp een beroep op u. Want

zit er voor jou vaak niet in: een weekje

deze kinderen laten we toch niet zitten?

op kamp, of een uitstapje, of lid zijn van een sportclub. Terwijl zulke dingen juist

NATIONAAL

FONDS

KINDERHt/LP

Brinkpoortstraat 32, 741 I HS Deventer, Tel.: 05700 - I 1899.

GIRO 4 0 4 0 4 0 DEVENTER

voor jou zo belangrijk zijn.

WETENSCHAP,

CULTUUR

et) SAMENLEVING

43

- NOVEMBER

1995

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen