VU Magazine 1995 - pagina 544

ERIC

LE

GRAS

De ecoloog zou graag aantonen dat de belangen van mens en dier elkaar niet hoeven te bijten. Maar zolang het leven in landen als Oezbekistan en Burkina Faso bar blijft, is er vooralsnog weinig animo om er de bedreigde wetlands te beschermen.

WETLANDS

H

et lijkt een misplaatste grap: een publikatie over de watervogels van 's werelds meest beruchte droogtegebied, de Sahel. Toch wijdde dr. Peter Weesie er een wetenschappelijk artikel aan, dat binnenkort in het Franse wetenschappelijke tijdschrift 'Alauda' zal verschijnen. De Groninger bioloog werkte vijf jaar in Burkina Faso, waar hij aan de universiteit van Ouagadougou hielp onderwijs en onderzoek in de ecologie op te zetten. Hij deed dat in het kader van een samenwerkingsproject met de Rijksuniversiteit Groningen. Weesie bracht veel van zijn vrije tijd door in de buurt van de schaarse natte plekjes in het noorden van Burkina Faso. Want, om misverstanden te voorkomen: het is daar wel degelijk een groot deel van het jaar droog, èrg droog. Juist daarom zijn de wetlands, zeg maar gebieden waarvan onduidelijk is of je ze water of land moet noemen, zo belangrijk. Weesie schat dat de wetlands in het noorden van Burkina Faso ongeveer 7,5 vierkante kilometer beslaan. Heel weinig op een totale oppervlalcte van 25.000 vierkante kilometer. De gebieden die Weesie beschrijft zijn bovendien maar een deel van het jaar waterrijk: na de natte tijd drogen ze op tot poeltjes of verdwijnen ze helemaal. Maar in de regentijd bieden ze lokale vogels en trekvogels die de Europese winter ontvluchten, een overvloed aan voedsel. De lijst van soorten vermeldt vertrouwde namen: grutto, kemphaan, kluut, witgatje, zwarte ruiter, eenden als de pijlstaart, de slobeend en de zomertaling, strandloper-

IN DE WOESTIJN

tjes, plevieren en ook de bruine en de grauwe kiekendief, die in moerassen en rietlanden voedsel zoeken. Weesie schat dat er, de standvogels en de trekkers uit andere streken meegerekend, 's winters hooguit honderdduizend watervogels in de Sahelzone van Burkina Faso zitten. Geen groot aantal, maar de wetlands vormen desondanks een niet onbelangrijk element in het overleven van een bedreigde vogelsoort als de grutto. Bovendien zijn ze een wijkplaats voor vogels die door droogte van wetlands elders in de Sahel worden verdreven. De poelen en plassen in Burkina Faso, zoals die van Oursi, Yomboli, Kouyéra, Darkoy, Dori en Ménégou, en de rivier de Béli, mal<:en namelijk deel uit van een uitgebreid netwerk van wetlands in de Sahel. De binnendelta van de rivier de Niger, de restanten van de delta en de overstromingsvlal<:te van de rivier de Senegal en de omgeving van het Tsjaadmeer zijn daarvan de belangrijkste onderdelen. Deze natte plekken zijn van levensbelang voor miljoenen Nederlandse overwinterende trekvogels, die zoet water opzoeken. Trekvogels die bralc of zout water prefereren, gaan vaalc naar de Banc d'Arguin aan kust van Mauretanië, een gebied dat wel wat lijkt op ons Waddengebied. Vanwege het belang van de wetlands van West Afrika voor trekvogels, werden Europese ornithologen de pioniers van het onderzoek naar die gebieden. Ze realiseerden zich dat het weinig zin had trekvogels hier te beschermen, als ze op hun tocht naar Afrika of

WETENSCHAP,

CULTUUR

e) SAMENLEVING

10

- DECEMBER

gedurende het verblijf daar, misschien nog zwaardere tijden doormaal<:ten. Ze zochten uit waar de vogels heenvlogen en hoe de omstandigheden er waren, met het doel er veilige overwinteringsplaatsen te creëren. In hun kielzog volgden andere biologen, ontwikkelingswerkers en wetlanddeskundigen. LACHERIG

Zo'n wetlanddeskundige is de Fransman Henri Roggeri, die bij het Leidse Centrum voor Milieukunde werkte en nu verbonden is aan het milieukundig adviesbureau Ecotec Resource i n Haarlem. Roggeri heeft ruime ervaring opgedaan in de Sahel en ontwikkelde een eigen visie op het duurzame beheer van wetlands. Hij kent de lacherige reactie op het idee dat er uitgestrekte wetlands in de Sahel liggen: "Ik heb in Parijs gewerkt bij de organisatie die de internationale ontwikkelingshulp aan de Sahel coördineert en daar wisten ze er ook weinig van. Datzelfde gold voor Amerikaanse ontwikkelingswerkers. Ja, je rekent ook niet op zoiets." Met financiële steun van de EG schreef Roggeri 'Tropical Freshwater Wetlands', dat een overzicht biedt van de kennis over zoetwater-wetlands en het beheer van die gebieden. De vogelaars, beaamt hij, zorgden ervoor dat het desastreuze proces van droogleggen en indijken in de Sahel aandacht kreeg: "Vogels zijn een teken dat je een wetland nadert. Je herkent al van ver de zwermen, de kleuren en de geluiden. Ik ben geboren in Marokko, in de 1995

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen