VU Magazine 1995 - pagina 166

D

e eerste beelden van de documentaire tonen een man met een vlasbaardje die als in trance zijn hoofd van voor naar achter wiegt. De camera zoomt in op zijn gezicht: zijn ogen missen irissen en pupillen. De volgende scène is binnen gedraaid. Een jonger familielid vraagt in het Spaans: "Wat hebben ze verwijderd?" De blinde antwoordt: "M'n hoornvlies." De jongen trekt de oogleden van het rechteroog van eU<aar. Over het troebel witte weefsel verschijnt de titel van de documentaire: 'Orgaanmaffia'. De blinde heet Pedio Reggi en is 26 jaar oud. Hij woont in een dorpje honderd kilometer van Buenos Aires. Zijn hoornvliezen, zegt de commentaarstem, zijn gestolen tijdens zijn verblijf in de psychiatrische inrichting Montes de Oca. 'Orgaanmaffia' is gemaal-ct door de Franse journaliste Maiie-Monique Robin. Robin is een van de invloedrijkste verbreiders van een schokkende boodschap: in Latijns Amerilca worden organen van de armen gestolen ten bate van de rijken. Vaalc zijn de ontvangers koopkrachtige Amerilcanen. Robin verbreidt haar boodschap met succes. De laatste herhaling op de Franse televisie, in januari van dit jaar, trok meer dan drie miljoen kijkers. In Nederland zond de EO haar film uit op 1 december 1993 en 7 januari 1995. Robin heeft haar verhaal ook verkocht aan tijdschriften, waaronder Life en het Nederlandse Panorama. In Life (okt. 1993) geeft Robin Reggi 'het uitgemergelde gezicht van Christus', in Panorama (nr. 50, 1993) treedt Reggi op als "de jongen met het engelengezicht" die "ooit mooie bruine ogen [had], maar daar zijn nu nog slechts twee gapende gaten." Dat laatste is niet waar: Reggi's oogbollen zien er al<:elig uit, maar van gapende gaten is geen sprake. Om dat vast te stellen hoef je geen hoornvliesspecialist te zijn. En als je dat wel bent, zie je meer onjuistheden. Ik bekijk 'Orgaanmaffia' met oogarts H. Völker-Dieben, bestuurslid van de Hoornvlies Stichting Nederland en de Stichting Donorvoorlichting. Zij twijfelt niet: "Wat je ziet is aanwezig, maar troebel hoornvlies. Het lijkt littekenweefsel van oude ontstekingen, voor zover op video te zien is. Om helemaal zeker te zijn, zou ik de ogen zelf met een spleetlamp moeten onderzoeken." Reggi's hoornvliezen zijn dus waarschijnlijk niet gestolen. Zo'n diefstal zou inderdaad een oogkas zonder oogbol opleveren, legt Völl<er uit. Wanneer een transplantatie-arts bij een overleden donor het hoornvlies verwijdert, neemt hij de hele oogbol eruit. Deze wordt vervangen door een kunststof bolletje van gelijke grootte, waarna de oogleden worden dichtgeplakt. De observatie van VöUcer stemt overeen met medische gegevens die in Argentinië bekend werden na het optreden van Reggi in een eerdere, Brits-Canadese documentaire over orgaanhandel, 'The Body Parts Business': Reggi werd geboren met staar in beide ogen en verloor zijn gezichtsvermogen door oogkwalen. ALLEMAAL

Het relaas van Pedro Reggi is niet de enige omstreden episode uit 'Orgaanmaffia'. Even dubieus blijkt bij nader onderzoek het hartverscheurende hoogtepunt van de documentaire, de ontmoeting met de tienjarige Jeison Ciuz Vargas, het fotogenieke blinde jongetje met de fluit dat ook verscheen op de voorpagina van Panorama. Robin ontmoet Jeison (in de documentaire fenson genoemd) in het blindeninstituut van de Colombiaanse hoofdstad Bogota. Zijn moeder Luz vertelt dat ze Jeison voor diarree naar het ziekenhuis bij een sloppenwijk bracht; toen ze hem weer zag, waren zijn ogen verwijderd. Het medische dossier is volgens haar verbrand. "Het is een ziekenhuis voor de armen. Daarom gebeuren er zuU<;e dingen. Het is het slechtste ziekenhuis dat er bestaat." Jeisons ogen komen minder scherp in beeld dan die van Pedro Reggi. Völl<er: "Het rechteroog lijkt inderdaad afwezig, het linker is aanwezig, maar de oogbol is geatrofieerd, het is een schrompeloog." Volgens een verklaring van de Colombiaanse Ombudsman voor Gezondheid en Sociale Zekerheid, van 4 februari 1994, is Jeison nooit aan zijn ogen geopereerd. Toen hij vier maanden oud was, werd hij opgenomen in een ziekenhuis, zwaar ondervoed en met een aantal ernstige aandoeningen, waaronder infectie van de oogbol met pseudomonas en ontsteking van het hoornvlies. Waarschijnlijk uit armoede staakten zijn ouders de behandeling en brachten het kind naar een kruidendokter. De ontsteking kostte hem zijn gezichtsvermogen. Volleer: "Door die bacterieinfectie versmelt het weefsel, het wordt pappig. Dat die infectie is vastgesteld, wijst er overigens op dat het geen slecht ziekenhuis was, ze hebben hun best moeten doen om die pseudomonas-hacteïie te isoleren." Een onbetrouwbare documentaire? Allemaal laster, vindt Marie-Monique Robin, die tussen twee filmsessies in het buitenland door even Parijs aandoet. Volgens haar hebben de broer van Pedro, de moeder van Jeison en andere getuigen en autoriteiten hun beschuldigingen ingetrokken onder druk van de United States Information Agency. De USIA, een overheidsinstelling die anti-Amerikaanse propaganda bestrijdt, geeft sinds 1988 rapporten uit die systematisch onthullingen over orgaanroof ontkrachten. Oorspronkelijk was dit een reactie op Koude-oorlogretoriek uit de koker van de KGB, die de Amerikanen graag de moord op Zuidamerikaanse kinderen aanwreef. De KGB verdween, de verhalen over orgaanroof niet. Nog steeds heeft de USIA een medewerker die de portefeuille 'orgaanroof' beheert, Todd Leventhal. In Robins relaas is hij de hoofdschuldige. Hij manipuleert iedereen. "Het is net een thriller," zegt ze herhaaldelijk. Robin heeft zelf de Colombiaanse overheid gevraagd de originele papieren over Jeisons ziekenhuisopname te overleggen, zegt ze, en ze vertrouwt erop dat ze dat niet kunnen. En de hoornvliezen van Pedro Reggi? Die zijn gestolen, zoals Sylvie Deplus, een oogarts die verbonden is aan de FIDH (Federation International des Droits de l'Homme) en met Robin heeft samengewerkt, me zal bevestigen. Maar Deplus reageert niet op verzoeken per telefoon en per fax om contact met me op te nemen. En als Pedro geen hoornvliezen heeft, zijn de Argentijnse medische gegevens dus vervalst. Maar in dat geval zou de vervalser toch wel een medische reden hebben verzonnen voor de ontbrekende hoornvliezen? Overigens heeft ook Deplus (in France-Soir,

LASTER

Op 25 november 1993 verscheen Reggi met zijn halfbroer Maiio Banetto in het Argentijnse televisieprogramma 'Hora Clave'. Barretto vertelde dat Pedro's blindheid het resultaat was van een infectie. Barretto zelf had ooit het idee gekregen dat Pedro's hoornvliezen waren gestolen - vermoedelijk onder invloed van geruchten en kranteberichten over orgaan dief stal. WETENSCHAP,

CULTUUR

&> SAMENLEVING

28

- APRIL

igg^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen