VU Magazine 1995 - pagina 7

REPORTAGE

HANNE

OBBINK

Geleerde liedjes "Er is altijd gedacht dat de mogelijkheid om te leren een vrij unieke eigenschap van de mens was en dat die bij dieren een ondergeschikte rol speelde. Ten onrechte, aldus de Leidse etholoog Ten Cate. Het verschil tussen een nestkoer, een buigkoer en een

takkoer.

Het

lijkt een beetje de rornmelzolder van het laboratorium: een grote ruimte op de viifde verdieping, zonder ramen; er hangt een muffe lucht. Alom klinkt gekwetter. In rijen staat een groot aantal kooien met zebravinken, zeker wel een paar honderd. Middenin de ruimte hangen zwarte gordijnen en landbouwpla tic van het pia fond af naar beneden. Zo i er e n hoekje a.fge cheiden waar net twee onderzoekers met een laptop kunnen zitten. Door vierkante gaten in het pla tic kunnen zij de vinken in de kooi voor hen waarnemen. Een vink vliegt 10 rondo "0, dat is niet de bedoehng", zegt onderzoeker dr. Carel ten Cate, hoogleraar in de ethologie aan de Leid e universiteit. Hij haalt er een a i tent-in-opleiding bij om h t bee tje te vangen. Zebravinken - kleine, niet al te opvallende vogeltje met een rood naveltje - komen in het wild voor in Au tralie. Elders in de wereld worden ze wei als iervogels gehouden, maar Ten Care gebruikt ze voor zijn onderzoek naar de zang van vogel Vindt hij het eigenlijk leuke bee ties! Ten Cate glimlacht. "Och", zegt hij dan, "ik zou ze zelf niet thuis houden. En hoewel het een zangvogeltje i vind ik zijn zang ook niet zo bijzonder, het i eigcnliik een nogal ba aal g luid." Maar voor zijn onderzoek zijn ze goed bruikbaar. Een verdieping lager laat Ten Cate zien hoe dat in zijn werk gaat. In een danker karnertje zijn een paar kleine ruimte afge cheiden ter grootte van bijvoorb eld een gernid.

I

WETENýCHAP.

deld toilet. In de deuren van die ruimte zit een luik met glas dat lechts van buiten naar binnen doorzichtig i Binnen taat een zogeheten 'skinnerbox': een hok van ongeveer een halve kubieke meter groor, waarin achter gla een zebravinkje rondfladdert. .

Liedie Het bijzondere van zebravinken i dat hun zangkun t aangeleerd is. Net al andere zangvogel en bijvoorbeeld ook papegaaien moeten ze op jonge leeftijd - voor zebravinken: al ze tusen de dertig en ze tig dagen oud zijn worden blootge teld aan zang van anderen om later hetzelfde lied te kunnen zingen. Ten Cate wil weten hoe "Het die le rproce en verlopen. onderzoek pitst zich toe op de sociale factoren in het leerproce ", legt Ten Cate uit. "Er zijn oorten zangvogel die je liedjes kunt leren door ze en tape voor te spelen. Maar voor oorten als de zebravink kun je een tape pelen zoveel je wilt, het leidt niet tot leren, al voldoet de tape aan all ako tische ei en. Dat heeft kennelijk te rna ken met de context waarin geleerd wordt: alleen het horen van het liedje i niet genoeg om het leren op gang te brengen, er moet ook iet van gedrag bij." Door goed waar te nemen - vanachter de gordijnen op de vijfde verdieping ate's - gaan de ond rzoeker van Ten interactie de bijvoorbeeld of groep na tu en een jong mannetje n zijn vader ertoe doet in het leerproces. Zingt d vader mi chien nadat de jongen iet CULTUlIR

6)

AMi

LEI'ING

-

IANUARI/FEIlRUARI

gedaan hebben of bij hem in de buurt komen, of zoekt de vader hen op vlak voor- of vlak nadat hij gezongen heeft? Met behulp van de kinner-boxen die een verdieping lager taan opge teld, wordt onderzocht of de combinatie tus en het liedje en een bepaald gedrag of een bepaalde vi uele timulatie voldoende i om de zebravink te leren zingen. Er staat onder meer een kinner-box waarin twee knopje zijn aangebracht. Al de zebravink op een van die knopje drukt, krijgt hij de zang van een oortgenoot re hor n. De vraag

Prof. dr. Carel ten Cate: "We probeten et

htet te komcn wat het geluid zou kunnen vcrtellen over dcgene die het ptodu ·eert ." a

199\

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen