VU Magazine 1995 - pagina 524

lijk ander referentiekader - ander beeld van de werkelijkheid beschikt: "Misschien kennen Belgen onze oud-premier Willem Drees nog wel van naam, maar het gevoel dat hoort bij de term 'Vadertje Drees' is weer typisch Nederlands. Friezen en Groningers ervaren zo'n man weer wel op dezelfde wijze, omdat ze dezelfde staatkundige geschiedenis delen." Eppie Dam, onderwijzer, columnist voor de Leeuwarder Courant, dichter en tekstschrijver (in het Fries en in het Nederlands), ziet sommige Friezen eveneens erg krampachtig het eigene van hun cultuur benadrukken. Dit is voor hem echter een teken dat zoiets als een persoonlijke visie op cultuur de doorslag geeft. Dam: "Mijn indruk is dat veel Hollanders in cultureel opzicht veel meer geïnteresseerd zijn in uitheemse culturen - de Afrikaanse of de Zuidamerikaanse - dan in binnenlandse als de Friese of de Limburgse. Ook dat getuigt van een subjectieve benadering. Mensen hebben blijkbaar de neiging bepaalde culturen te bewonderen en andere misprijzend te benaderen of het recht op een zelfstandige status te ontzeggen." Fryske Akademy-directeur Jansma is het hier mee eens: "De discussie rond de vraag in hoeverre de Friese cultuur afwijkt van de Nederlandse is waarschijnlijk

zó cultureel bepaald - is zó'n vast onlosmalcelijk onderdeel van de relatie tussen Friezen en Hollanders - dat deze nog eindeloos kan voortduren." FRISDRANK

Voor Eppie Dam bestaan er verschillen tussen Friesland en de rest van Nederland, al zijn die niet erg groot en worden ze op het gebied van de literatuur steeds kleiner. Toch kan niet ieder willekeurig Fries boek zonder verlies aan zeggings- en verbeeldingskracht worden vertaald in het Nederlands. Dam: "Dat heeft te malcen met taalbarrières, maar ook met cultuurverschillen." Hij benadrukt dat vertaalproblemen geen reden mogen zijn een boek dat "door en door universeel" is niet in een andere taal te laten verschijnen. Een publicist ontkomt echter niet aan zijn eigen achtergrond: "Goede literatuur is geworteld in de eigen cultuur, maar kent van daaruit tevens wijde vertal<:kingen naar de wereldcultuur." Deze visie van onderwijzer/publicist Dam komt sterk overeen met die van Hans Kaldenbach, trainer en adviseur interculturele relaties. De aan de Utrechtse Hogeschool Holland verbonden onderwijskundige geeft migranten en werknemers uit bedrijven les in het

WETENSCHAP,

CULTUUR

Q) SAMENLEVING 42

- NOVEMBER

signaleren en omgaan met cultuurverschillen en schreef onder meer het boekje 'Doe maar gewoon - 99 tips voor het omgaan met Nederlanders'. "Het is een open deur maar daarom niet minder fundamenteel", zegt Kaldenbach lachend. " Essentieel is hoe mensen cultuur ervaren. Afbalceningen zijn daarvan afhankelijk. Iets is altijd typisch Nederlands vanuit een bepaald perspectief. Een Marokkaan hoef ik niet te vertellen dat het onbeleefd is bij iemand anders thuis frisdrank uit de koelkast te palcken. De gedachte zou zelfs niet bij hem opkomen. In de Verenigde Staten is zoiets echter normaal, dus Amerikanen moet ik wel even wijzen op de Nederlandse gewoonte. Ook bij het onderscheid tussen het Fries en het Nederlands gaat het er om van welke afstand en uit welke culturele hoek iemand het bekijkt." PLATTELANDSLEVEN

"Of in het Fries geschreven poëzie ook typisch Fries kan zijn? Dat vind ik een slechte vraag. Natuurlijk is een gedicht Fries als het in het Fries is geschreven. Maar waarschijnlijk is dit antwoord niet voldoende." Wel durft Jansma de algemene stelling aan dat 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen