VU Magazine 1996 - pagina 377

kauwen. Ik zou de psychologie die specialisering niet zozeer willen verwijten; die lijkt mij eerder onvermijdelijk." Is het wel allemaal zo onveiuiijdeliikl "Ieder vak is gespecialiseerd. Het kost mij ook moeite om andere mensen iets uit te leggen over wetenschapsfilosofie." Maai zo'n boek van u, dat kan toch iedereen lezenl "Daar heb ik ook mijn best op gedaan. Maar soms merk ik dat studenten mijn boek moeilijk vinden. Ik vermoed dat het iets te maken heeft met het feit dat universiteiten de afgelopen twintig jaar steeds meer op HBO-instellingen zijn gaan lijken. Studenten zijn minder gewend een zaak vanuit verschillende gezichtspunten te bekijken, men leert feiten en getallen uit het hoofd. Maar redeneringen waarbij niet een heel eenduidige stelling wordt betrokken, worden al snel moeilijk genoemd." Is de interesse voor regels en methodologie doorgedraaid! "Dat vind ik wel. Maar ik erger mij net zo hard aan mensen die de psychologie haar methodologische aandacht verwijten en daar meesmuilend over doen, als aan psychologen die meesmuilend doen over letteren of geschiedwetenschap. Beide partijen vind ik irritant." Wordt onderzoek dat niet volgens de beproefde procedures plaatsvindt in de psychologie onmogelijk gemaaktl "Zo'n tien jaar geleden was dat duidelijker het geval dan nu. Toen was de generatie die de psychologie geëinancipeerd heeft nog helemaal aan de macht en wilde men andere vormen van onderzoek bewust uitsluiten. Tegenwoordig staat men daar welwillender tegenover. Maar men heeft niet door hoezeer een bepaald beeld van wat kwalitatief goede wetenschap is, doorwerkt in bijvoorbeeld beoordelingscriteria. Dat is in de poriën van de psychologie gaan zitten." Hoe werkt datl "Een onbenullig ogend voorbeeld. Onder psychologen doet een grapje - maar eigenlijk is het helemaal geen grapje - de ronde: hoe dunner een proefschrift, hoe beter het is. Er bestaat een algemeen gedeelde overtuiging dat een dik boek een boek van een kletskous is. Wie veel formules gebruikt, kan inderdaad een dun proefschrift schrijven; formules zijn compact. Wie een theoretisch of historisch betoog wil opbouwen heeft woorden nodig en woorden nemen meer ruimte in. Maar als je veel woorden gebruikt, kan het kennelijk niet goed zijn. Dat is een klein, maar tekenend voorbeeld." Heeft u daar last vanl "Het vervelende is dat ik daar inderdaad last van heb. Ik voel mij genoodzaakt mijn eigen vorm van wetenschapsbeoefening te verdedigen. Men is hier in Groningen heel welwillend en aardig maar ik moet er voortdurend op wijzen dat men criteria aanlegt waaraan mensen in mijn onderzoeksgroep onmogelijk kunnen voldoen. Tegelijkertijd moet ik mezelf ook in de gaten houden, want ik wil geen smoezen verkopen. Soms denk ik:

klopt mijn verhaal nog wel of ben ik nu aan het doorschieten?" U kunt ook zeggen: eigenlijk werk ik hier als historica en voor mij gelden andere maatstaven. "Dat zeg ik ook. In mijn boek komen geen significantietoetsen voor; het is heel anders geschreven dan gangbaar is in de psychologie. En als men in een discussie zegt: dat is allemaal onwetenschappelijke flauwekul; dan wijs ik erop dat historici andere maatstaven voor wetenschappelijkheid hanteren. Daar beroep ik mij herhaaldelijk op."

"De psychologie heeft een onderzoeksobject dat kan terugpraten."

Is dat een tactische manoeuvre! "Nee. In mijn werk wil ik duidelijk maken dat de betekenis van het begrip wetenschap niet van God gegeven is. Er bestaat geen gouden standaard voor wat wetenschappelijk mag heten. Voor ieder vak, vraagstelling en doelstelling moet je bekijken welke aanpak de beste is. Dat is mijn algemene boodschap. Maar het vervelende is dat ik, nu ik hoogleraar in een theoretisch vak ben geworden, zelf een belang heb bij het uitdragen van die boodschap. In de tijd dat ik mijn proefschrift schreef, had ik nog helemaal geen belangen binnen de psychologie. Ik was in dienst van NWO en was er zeker van dat ik er na vier jaar uit zou vliegen, er waren immers toch geen banen. Maar in de loop van de tijd is mijn positie veranderd. Nu ben ik partij geworden in de debatten die ik analyseer." Vertroebelt dat de boodschap! "Ik vind het jammer dat ik met mijn analyses onvermijdelijk voor eigen parochie preek. De socioloog De Swaan schreef een mooie column over wetenschapsbeleid; hij stelde dat het onterecht is dat er zoveel belang wordt gehecht aan het publiceren van artikelen in Amerikaanse tijdschriften, want sommig onderzoek is op Nederland gericht en het is goed als die artikelen in het Nederlands in Nederlandse tijdschriften verschijnen. Hij voegde daar aan toe in dit verband tegen eigen parochie te preken, want zelf houdt hij zich bezig met onderzoek naar internationaliseringsprocessen. Toen dacht ik een beetje jaloers: je staat inderdaad veel sterker wanneer je tegen dan wanneer je voor eigen parochie preekt. Maar ja, het is niet anders. Mijn project is het nuanceren van wat het woord wetenschap mag betekenen. Maar inmiddels is dat nuanceren mijn eigen belang geworden. Dat is een kleine complicerende factor." Wetenschapsonderzoekers constateren vaak dat succesvolle wetenschappen juist niet al te veel regels kennen. Houdt de psychologie vast aan een al lang achterhaald idee! "Wetenschapsonderzoekers doen vaak heel laatdunkend over de psychologie. Dat komt door die methodologische standaardisering. Men vindt de psychologie star en rigide, heel

WCS SEPTEMBER

1996

17

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen