Encyclipaedie der Heilige Godgeleerdheid - pagina 33

Afd.

I.

Hfst. III. §

13.

VORMING VAX HET BEGRIP.

nieuwd worden, of het begrip aan het begin of aan het einde

ligt

van

de ontwikkeling, die de encyclopaedische gedachte doorloopt. Ter voorkoming van misverstand worde hier dus uitgesproken, dat deze paragraaf „begrip"

van deze keuze

in

in het

De rekenschap

laatstgemelden zin bedoelt.

gebruik van

dit

woord

valt niet moeilijk.

gaat ook in ons denken niet mechanisch, maar organisch denkproces, dat in den menschelijken geest plaats volstrekt niet alleen in de ineenschakeling ten, die gij zelf

in

lijk

dit

is

hof

hem

ook bestaat en

van die reeks gedach-

slechts de arbeid, dien gij als

uw denken

tot arbeid uitlokt,

leeft er in

waarin het groeit en toeleg

en het

;

zelf te

eigen het

nog

den tuin van

wordt, doordien er in dien hof

in zijn

om

grijpt, bestaat

is

uit

dan

moge-

hij

dien arbeid bestuurt, zoo

den menschelijken geest een denkwereld,

tiert,

onafhankelijk van

's

menschen wil en

deze levende denkwereld, dat

denken ontvangt, en het

denkarbeid

oog,

slechts

groeien kan, en dit groeien

iets

en

boom-

verricht hebt. Maar, gelijk

den boomgaard de arbeid van den boomkweeker

in

Het Het

hebt willen denken en door denkarbeid hebt voort-

gebracht. Veeleer

kweeker

toe.

is

hij zijn

aandrift

door dien drang, dat

zijn

gericht en bepaald wordt. Verliest ge dit uit

er wel denkende personen, maar er is geen ontwikkeling van gedachte in den menschelijken geest. Dan ontbreekt het gemeenschappelijke in ons denken, waardoor het zijn

verstaan van elkander eerst mogelijk wordt. Alle denken zou op die wijs aphoristisch dilettantisme worden, en de menschelijke taal

ware ondenkbaar. Passen we dit nu op het „begrip" toe, dan volgt hieruit, dat ook het begrip niet een denkvorm is, dien wij gieten, maar dat ook het begrip ontkiemt, groeit en rijpt, en door ons slechts geplukt wordt. Gelijk de

bloem reeds school

in

den zaad-

korrel en er door wettige ontwikkeling uit ontlook, zoo ook

komt

het heldere begrip allengs op uit een werking in onze denkwereld, die aanvankelijk geheel buiten ons bewustzijn

ook

die

onbewuste werking reeds invloed op onze handeling. Een

zuigeling zoekt

zwakste die

melk

kiemt

omging. Toch oefent

de moederborst en drinkt, zonder

zelfs

nog het

besef te hebben van wat of die borst óf die moeder óf is.

Uit dien onbewusten ondergrond van ons leven ont-

dan eerst het

besef.

Dit besef erlangt zijn eerste bepaling

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen