Dictaten dogmatiek. Locus de Providentia, Peccato, Foedere, Christo - pagina 118

LOCUS DE PROVIDENTIA,

118

smaakt

Zoo kan men

niet.

wikkeld

ook hebben, dat het muzikaal gevoel niet ontdoor een gebrek aan het gehoor. Iemand hoort

het

of teloorgegaan, b.v.

is

dan nog wel zoo wat geluiden maar hem ontbreekt de sensus musicalis, zooZoo nu kan men ook het verschil stellen, of een dat hij het fijne niet vat. mensch iets doet met zijn wilsorgaan of zonder. Men kan eenzelfde zaak met

doen

zonder

of

zijn

Men

wil.

kan

beweging, omdat men

b.v. uit eigen

maar een kind kan ook, bang voor het ook kan men te wazonder, ja tegen zijn wil water, daarin gestopt worden ter gaan zonder zijn wil, als men in de gracht valt. We hebben hier dus drie water gaan

het wil, te

den zomer

in

;

;

keer het geval, dat iemand te water gaat maar slechts één keer

Welnu,

bij.

dat geval werkt deze evenals in het geval, dat

in

was

er

de wil

iemand de

bij

smaak of het muzikaal gevoel werkt. De positie en de actie zijn er alleen, er komt óök een wilsactie bij. Hier is dan lubentia en, wijl de wil

reuk, de niet

onder het dictamen intellectus dit

dat

punt,

Nemen we we hebben Of

rat.).

prima,

er

een

(d.i.

bij

B

is,

Komt Waar de wil

kunnen

lubentia

er

D

bij,

+ C óf

rat.)

doet aan

er

is

B

A

Verder dan

tot

het niet brengen.

(causa sec), dan kunnen alleen

C

dan ontvangt

(d.i.

sine lubentia

de werking Gods, de

niets af,

niet werkt, is toch

C kan dus zijn Wanneer we dan op de

ook D.

menschen

wij

(causa prima)

cum

dezelfde.

(de

c.

s.)

alleen een

de actio prima van

óf simplex óf

cum

actio als zoodanig

B

èn C,

lubentia rat.

komen,

die

kan echter gecomponeerd zijn uit den concursus van

Deze

identiek A.

blijft

D

\-

==,

de mensch causa sec.

blijft

en dan

A

er lubentia rat. is of niet

blijft

additum quid. dus

lubentia rat. actie

A

bi

staat, is die lubentia rationalis.

C + D. Waar nu sprake is van een ethische daad moet B + C o\ van B of ze geanalyseerd kan worden enkel B + C zijn B + C + D. A blijft /l of fi + C + D wijzigt aan de zaak als zaak niets, maar maakt verandering -\-

;

subjectief karakter,

alleen

voor

ze

cum

als

kwalitatief

tot

bezit

elke

niet

een

den mensch. Daarom dragen daden alleen een zedelijk gedaan zijn, n.1. wanneer hetgeen men doet rat.

lub.

wilsactie

daad.

wordt gemaakt (doen èn

willen).

Dat willende

Een daad kan cum of sine volitione verricht worden, Men kan een mensch dooden cum volunniet. ook zonder, ja tegen zijn wil en daarvan dan de bit-

een ethisch karakter dragen of

cum

tate,

terste

volitione

wroeging

of

hebben.

Wij

drukken nu met de wilsvrijheid alleen

uit,

dat

een actio van de causa sec, alleen sprake

voor zoover ze is van een ethisch karakter, indien ze geschiedt cum volitione. De bedoeling is, om aan te geven, dat er in de actie van ons zelf als causae secundae onderscheiden moet worden tusschen de actie „aan zich" en haar

bij

kan

een

actie,

zijn

kwaliteit

sine

vol.,

door die

onze wij

volitio.

ook

Boom

tot functie

en

plant

hebben.

De

doen

allerlei

dingen maar dan

plant eet, drinkt,

neemt

licht,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen