Ad Valvas 2006-2007 - pagina 428

PAGINA 1 0

O N P E R V \ ^ I J S / I N T E R N A T I O N A A I -

AP VALVAS 19 APRIL 2007

Interview met minister Ronald Plasterk

'De instellingen zijn nog niet van me af' lil

Hogescholen en universiteiten die geen goed onderwijs verzorgen, gaan ervan lusten. 'Het roer is eclit om', bezweert OCW-minister Plasterk. TEKST: HEIN CUPPEN EN THIJS DEN OTTER/HOP FOTO: ANNE MARIE TROVATO Voor een minister die nog midden in zijn honderd dagen inwerktijd zit, heeft hl) al aardig wat werk verzet. Hij loodste de wereldwijd meeneembare studiefinanciering door de Tweede Kamer, gaf de bekostiging via leerrechten het genadeschot en stuurde de inspectie af op hogescholen die 'spookvakken' zouden geven. Intussen maakt hij zich dossiers eigen waar hi) weinig van weet.

Bevalt het ministerschap? "Heel erg, ik houd me bezig met boeiende materie. Zeker de eerste weken ben ik op plaatsen geweest waar een eenvoudig bioloog gewoonlijk niet komt. Van het vmbo en het mbo wist ik eigenli)k niets. Samen met staatssecretaris Van Bi)sterveldt ga ik de uitval van scholieren beteugelen. Jaarlijks haken er zestigduizend af en dat is veel te veel. Die uitval heeft meestal weinig met onderwijs te maken, maar met leenschulden, criminaliteit of drugsgebruik. Toch landen al die problemen op het bord van de scholen. Ik ben daarvan geschrokken." Behoeft dit probleem niet meer prioriteit en financiële steun dan het hoger onderwijs? "Ik ben minister van het totale onderwijs. Mensen die denken dat ik hier vooral zit voor het hoger onderwijs en onderzoek, hebben het mis. Tegelijkerti)d is het onverstandig om dan maar de bovenlaag van het onderwijs te negeren. Voor Nederland als kennisland is het cruciaal dat we ook investeren m goed hoger onderwijs. Dan praat ik over het internationale toponderzoek én over het hoger onderwijs in de volle breedte. Want we moeten ook goede leraren, economen en verpleegkundigen opleiden." Onderwijssocioloog Han Leune vindt dat uw liberale voorgangers de instellingen te veel autonomie hebben gegund en dat het beleid daardoor zwalkt. Welke benadering kunnen de instellingen van u als sociaal-democraat verwachten? "Ze zi)n nog niet van me af en dat is lijn van het hele departement. Staatssecretaris Dijksma heeft falende schoolbestuurders inmiddels bij de lurven gegrepen. Van Bijsterveldt pakt licenties af van instellingen die niet voldoen aan de exameneisen, en ik stuur de inspectie af op hogescholen waar mogelijk punten zijn gegeven voor vakken die niet op het rooster stonden. Wat dat betreft is het roer echt om: we willen goed onderwijs en daar voelen we ons verantwoordelijk voor. Het smoesje dat het departement ergens niet over gaat, zul je niet vaak meer horen." Vorig jaar verscheen er een rapport over de dynamisering van het onderzoeksbeleid dat sprak van 'gestold wantrouwen' tussen overheid en hoger onderwijs. Herkent u dat beeld? "Ja. En ik wil dat graag weg hebben. Ik zie goed hoger onderwijs als een gezamenli)ke opdracht van politiek Den Haag, universiteiten en hogescholen. We moeten naar een gemeenschappelijk plan. Waarmee ik de instellingen niet de vrije hand geef, want het is wel overheidsgeld waarmee ze werken." Hoe gaat u dat geld straks verdelen? "Het lijkt me verstandig dat er een bekostigingssysteem voor het hele hoger onderwijs komt, anders wordt het bij de door-

>Stijn in Oeganda (slot) Stijn van Rest, student culturele antropologie, onderzoekt of leven In een conflictgebied het rechtvaardigheidsgevoel van Oegandezen beïnvloedt. Het laatste verslag over zijn veldwerk.

Ronald Plasterk: 'Wat ik in elk geval niet wil, is dat we het hoger onderwijs platvisiteren' stroom van hbo-bachelors naar wo-masters erg onoverzichtelijk. Hoe zo'n systeem er precies uit gaat zien, weet ik nog niet. Er moeten in elk geval prikkels van uitgaan om kwaliteit te bieden. In leerrechten zie ik weinig. Ik geloof niet in het beeld van de rondshoppende student die met een rugzakje vol geld zijn opleiding bij elkaar winkelt en de kwaliteit stuurt door naar een andere buurtsuper te gaan als het gebodene niet meer bevalt." U vindt dat onrealistisch? "We hebben het over mensen van zeventien, achttien jaar. Ze maken zich vaak los van hun ouders door in de stad waar ze studeren op kamers te gaan. Die stappen echt niet zomaar over naar een andere mstelling. Bovendien spelen ook ouders een rol bij de opleidingskeuze. Mijn eigen zoon gaat over anderhalfjaar studeren en ik wil niet dat hij moet denken: ik probeer wel een opleiding en als die niet deugt, ga ik na een jaar gewoon naar een andere universiteit. Ik wil dat alle opleidingen goed zijn." Hoe denkt u dat voor elkaar te krijgen? "Wat ik in elk geval niet wil is dat we het hoger onderwijs platvisiteren. Dan zitten docenten dagelijks formulieren in te vullen. We moeten werken vanuit verdiend vertrouwen. Opleidingen waarvan vaststaat dat de tentamens in orde zijn, het aantal contacturen op peil is en de studenten tevreden zijn, moeten we niet lastigvallen met voortdurende kwaliteitsmetingen." JHoeten alle studenten van één opleiding hetzelfde onderwijs krijgen? "Ik ben voor differentiatie. Bij de Vrije Universiteit heb ik onlangs kennisgemaakt met de honoursprogramma's. Goede studenten kunnen er een verzwaard pakket volgen. Dat is prachtig, want presteren vind ik geen vies woord. Vijfentwin-

'Wanneer kom je eigenlijk terug van vakantie?' luidt de titel van de e-mail van mijn verre vriend. Het digitale tijdperk overbrugt vele afstanden, maar niet de werelden van verschil. Ik in mijn laatste week in 'het veld' in het noorden van Oeganda. Hij op vrijdagmiddag op kantoor, voor het langverwachte weekend in Nederland. Veldwerk is intens. Mijn werkplek is de wereld om me heen. Ik wil alles weten, alles zien en alles begrijpen. Het is 24 uur per dag op kantoor zijn. Er is echter nooit koffiepauze, zelfs niet als ik niet formeel met mijn onderzoek bezig ben. In het lokale café, op de markt, op straat. Mijn zintuigen staan dag en nacht op scherp. Overal vind ik stukjes informatie die bijdragen aan het beter begri)pen van de samenleving waarin ik me begeef. Het is een werkdag zonder begin, maar ook een werkdag zonder einde. Dezelfde postautobus die me zo'n drie maanden geleden naar het noorden van Oeganda bracht, brengt me nu weer terug naar de hoofdstad, Kampala. We rijden langs de concentratieachtige vluchtelingenkampen. Mijn gedachten gaan terug naar de gesprekken over vrede. We rijden over wegen met gaten. Mijn gedachten gaan terug naar de gesprekken over het verminkte lichaam. We rijden langs de legerbarakken. Mijn gedachten gaan terug naar de gesprekken over rechtvaardigheid. Ik stap uit in de drukte van Kampala. "You have survived

tig jaar geleden heerste nog het idee dat iedereen die van een hogeschool of universiteit kwam min of meer hetzelfde moest weten, maar dat is mijn beeld totaal niet." Bent u voor selectie aan de poort? "Uit het experiment dat nu loopt, blijkt dat we er beter niet aan kunnen beginnen omdat selectie vooraf nauwelijks voorspellende waarde heeft. Er zijn genoeg toppers in het hoger onderwijs die als scholier maar een beetje door hun opleidmg heen akkerden en- die pas tijdens hun studie enthousiast werden. Dus ik zoek liever iets in selectie achter de poort, en natuurli)k in de overgang van bachelors naar masters." U wilt de onderwijsbekostiging niet via de studenten laten lopen, maar bij onderzoek kijkt u daar heel anders tegenaan. Waarom? "Wetenschappers zitten in een heel ander stadium van hun ontwikkeling. Ik ben ervoor om aio's persoonsgebonden beurzen te geven. In tegenstelling tot een zeventienjarige die zijn eerste opleiding kiest, hoort een aio of postdoc namelijk te weten wat hij wil met zijn onderzoek: dat is bepalend voor zijn loopbaan. Dus als iemand met persoonsgerichte financiële steun m een onderzoeksgroep in Lutjebroek zit, maar concludeert dat hi) verder komt in Tietjerksteradeel - omdat daar toevallig een topwetenschapper actief is waarvan hij veel kan leren - dan moet hij kunnen verkassen. Op die manier scholen de beste mensen samen en kan er iets moois opbloeien. Bij financiering van onderzoek draait het om de smalle top, bij financiering van het hoger onderwijs gaat het meer om de brede basis." Reageren? Mail naar redactie@advalvas.vu.nl

Gulu", zegt dezelfde vrouw met een (hopelijk andere) tros bananen op haar hoofd. Antropologisch onderzoek zie ik als mezelf innestelen in een 'vreemde' samenleving. Nu moet ik mezelf weer los gaan maken. Mezelf klaarstomen om terug te keren naar Nederland. Hoe langer ik weg ben, hoe meer ik me realiseer waar ik eigenlijk thuishoor. Dit betekent niet dat ik nooit meer voor langere periode naar het buitenland wil, het betekent alleen dat het duidelijk is waar ik uiteindelijk weer terug wil komen. Ik zal altijd open blijven staan voor het andere leven. Het gaat echter om tijdelijk aanpassen. Niet om mijn eigen achtergrond te vergeten. In Nederland ga ik de laatste fase van mijn onderzoek in. Het schrijven van mijn scriptie. Data analyseren, verhalen nalezen, theorieën toepassen. Aan mijn bureau. Het herkauwen van wat ik in Oeganda allemaal heb ervaren. Vanachter mijn vertrouwde computer. Vanuit een nieuw perspectief. Theorie heeft een gezicht gekregen. Data is leven ingeblazen. Verhalen zijn persoonlijke herinneringen geworden. Hoe vaak zal ik niet terugdenken aan hen die zich hier voor mij hebben opengesteld? Mijn veldwerk zit erop. Een periode van nieuwe inzichten en knagende vragen. Een periode gevuld met emoties en relativiteit. Een periode van persoonlijke ontwikkeling en gezamenlijke kennisdeling én keihard werken. Ik ben toe aan vakantie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen