Dreenigingsleven.

GEEN OVERBODIG WERK.

Eigenaardig is het, dat de Zondagsschool, welke wij nu bijna niet anders kennen dan als instelling van religieusen aard, niet als zoodanig is opgekomen, maar als de belichaming van een philantropische gedachte. In de bekende ^«z'/^ze' of JReviews meent Stead zelfs, dat de stichte van de Zondagsschool, Robert Raikes, een journalist te Gloucester in Engeland, niet een man van strengen religieusen zin was, maar zijn leerlingen alleen daarom in de religie onderwees, omdat hij in den godsdienst een machtigen factor zag tot bevordering der volksopvoeding.

Te bezien staat het natuurlijk, of de Zondagsschool, bij een zoodanige opvatting, ooit die vlucht zou hebben kunnen nemen, welke ze in weikelijkheid genomen heeft. Zeker is, dat zij haar groote uitbreiding eerst gekregen heefc, nadat zij door John Wesley is aangevat geworden en geëxploiteerd als een propaganda-middel van het methodisme, waardoor zij gemaakt werd tot een instituut van religieuse strekking. In den dienst van het methodisme heeft de Zondagsschool wonderen gedaan: de duizenden meib3disten heeft zij tot millioenen vermenigvuldigd.

. Haar voile ontwikkeling heeft de Zjndagsschool eerst in de negentiende eeuw gehad, met name in Engeland en Amerika. De ontzaglijke uitbreiding, welke zij daar kreeg, valt waartenemen uit de volgende cijfers, die aan „Jachin"'s bekend Gedenkboek worden ontleend: „Engeland telt 46339 Zondagsscholen, 684 000 onderwijzers en 7I/2 millioen leerlin gen. De Vereenigde Staten van Noord Amerika 140.000 scholen met bijna iil/a millioen scholieren. Voor de geheele wereld is, naar de laatste opgave van The world A/manac and Encyclopaedia, d& totaalsom 245 000 Zondag scholen, bijna 2I/2 millioen onderwijzers en ruim 22I/2 millioen leerlingen!

Kwam de Zondagsschool in Ëageland reeds in i78r op en in Amerika in 1791, haar opkomst in Nederland is van veel later datum en dagteekent eerst van omstreeks 1836; wat verband houdt met de omstandigheid, dat in ons land de kinderen van oudsher goed onderwezen werden en met name ook in belangrijke mate onderwijs in de religie ontvingen; waarom de Zondagsschool lang als een overbodige nieuwigheid werd beschouwd. Door de positie, welke de Kerk ten onzent nnam en inneemt, en de beteekenis, welke het godsdienstonderwijs bij ons had en heeft, kon de Zondagsschool hier niet de beteekenis verkrijgen, die zij elders had als promotor van godsdienstige reformation. Hier ingevoerd door het niet-kerkelijke réveil, zag zij, wellicht meer nog dan elders, de kerk vaak tegenover zich staan.

Een en ander was oorzaak, dat de groei van de Zondagsschool in Nederland slechts langzaam ging. De school wetgeving van 1857 en daarna was echter van dien aard, dat er gaandeweg meer reden van bestaan voor de Zondagsschool kwam. De ontkerstening van ons volk nam hoe langer zoo ernstiger proportion aan, en in diezelfde mate breidde zich het terrein uit, waarop in een land als het onze de werkzaamheid van de Zondagsschool ligt.

In i860 bestonden er — naar het meergenoemde Gedenkboek meldt — in ons land slechts 44 Zondagsscholen, in 1866 reeds ongeveer 300, In 1886 kon worden gerapporteerd aan de 20e jiarvergadering der Ned. Zondagsschool Vereen, , dat er minstens 1350 zondagss scholen bestonden, met luim 4500 onderwijzers J en onderwijzeressen, die aan 150.000 kinderen het evangelie brachten. Op het zilveren teest van genoemde vereeniging kon getuigd worden: „Vroeger waren de predikanten bijna allen tegen de Zondagsschool, nu zijn ze er bijna allen vóór". En bij het 40-jarig feest kon gemeld worden, dat er meer dan 2100 Zondagsscholen waren, met 5000 onderwijzers en 208 000 leerlingen.

De nood der tijden heeft de Zondagsschool ook voor ons land gemaakt tot een instituut van groote beteekenis. Haar goede werking is zoo in het oog loopend geweest, dat de modernen haar hebben nagebootst, en zelfs de modernen niet alleen, doch ook zoowel socialisten en anarchisten, als theosophisten en mormonen.

In verband met een en ander kunnen we niet nalaten, iets aan te halen uit een artikel, dat Prof. Lindeboom in het Gedenkboek van „Jachin" schreef. „De Zondagsschool — zoö zegt hij — mag niet en kan niet zijn een dienares van en een vergoeding voor het verzuim van Christenouders. Ook niet een concurrentie van de Christelijke dagschool. En evenmin als deze mag en kan zij vervangen de catechisatie en de openbare samenkomst van de gemeente, van „u en uw zaad", voor het aangezicht en in de gemeenschap des Heeren uws Gods. De Zondagsschool heeft tot taak, inzonderheid die kinderen onzes volks, die niet verkeeren onder de bediening van het verbond der genade, te zoeken en ze bekend te maken met den Zaligmaker, die ook de van den weg des verbonds afgedoolde en verwaarloosde geslachten en kinderen tot zich noodigt, tot de zaligheid roept".

En dan gaat de hoogleeraar, de vraag gesteld hebbende, of er ten onzent nog plaats is voor de Zondagsschool, aldus voort: „Die vraag is in 't wezen der zaak dezelfde als deze: zijn er in onze steden en dorpen nog kinderen, die niet worden opgevoed in de leering en vermaning des Heeren? Ai mij, die zijn er bij duizenden en honderdduizenden in ons kleine land. Inde achterbuurten. En in de hoofdstraten. Arme en rijke; verwaarloosde en verwende; die niet lezen kunnen, en aan wier onderwijzing in allerlei maatschappelijke kundigheden en deugden de grootste zorg word besteed; gedoopte en, ach, ook reeds scharen van ongedoopte kinderen. De heillooze, Godonteerende en zielverdervende vruchten des ongeloofs — om van het bijgeloof niet te spreken — van kerken en scholen, die God niet als God verheerlijken en danken, den heidenen gelijk geworden zijnde, het bloed der verzoening vertreden en den geest der genade smaadheid aandoen — de daardoor aangerichte verwoesting in geestelijk en zedelijk opzicht, heeft inzonderheid de jeugd tot prooi verkozen en tot slachtoffer gemaakt".

Men zou intusschen kunnen vragen, of, waat de zaak zóó staat als hierboven werd aangegeven, het niet goed zou zijn, zoo al wat eengeloovig christendom is toegedaan in protestantschen zin, samenwerkte in deze zaak. En inderdaad zou men geneigd zijn, die vraag in bevestigenden zin te beantwoorden, daar er immers iets be korends in ligt, zoo al wie van christelijke belijdenis is zooveel mogelijk samenwerking zoekt met geloofsgenooten, niet alleen in den meest beperkten, maar ook in den ietwat uitgebreideren zin van het woord. De praktijk leert echter veelal, dat de theoretisch zoo begeerde samenweiking niet kan plaats vinden, of alleen daa, wanneer men begint met zich in zoover van elkander af te scheiden, dat men de man-, nen van eenigszins uiteenloopende richting in verschillende organisaties samenbrengt en dan die organisaties samenwerking met elkander laat zoeken. Dan is er veelal de meeste kans, dat de samenweikipg blijvend zijn kan en niet op veifliuwicg van grensen en verwatering van beginselen uitloopt.

Geldt dit in het algemeen reeds, bijzonderlijk ' moet het gelden ten aanzien van de Zondags er school, wier opkomst te veel stond onder den invloed van het réveil, dan dat zij, die op vastheid van belijdenis prijs stelden, niet genoodzaakt waren om op den duur te trachten, te geraken tot organisatie van hen allen, die met de onvastheid van de ré veilrichting geen vrede konden hebben.

Op den i4en November 1871 werd het dan ook door dezulken, in een vergadering samengekomen, uitgesproken, dat de oprichting eenet Gereformeerde vereeniging noodzakelijk was, „omdat de meeste der reeds bestaande Zondagsscholen, vooral ten platten lande, behoefte hebben zoowel aan stoffslijke als geestelijke hulp tot haar meerderen bloei en verdere uitbreiding, als aan leiding wat het onderricht betreft, er» omdat uit gebrek aan die hulp en leiding voor die scholen zeer veel gevaar bestaat medegevoerd te worden door een christendom, hetwelk niet gegrond is op den Bijbel; en eindelijk omdat het rationalisme en bet modernisme thans ijverige pogingen in het weik stellen om hunne verderfelijke dwalingen in het zoo voor lederen indruk ontvangbaar kinderhari te prenten door middel van Zondagsscholen",

Die overwegingen hebben geleid tot de stichting van de bekende vereeniging „Jachin".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen