Achtste Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag - pagina 32

bestaanbaar met haar begrijpelijkheid. Is er dan een uitweg om die doelmatigheid uit haar te bannen, dan moet die ingeslagen. Zulk een uitweg is Darwins leer; dien dus betreden tot nader bescheid, andere keuze is er niet. Een zwakke steun, dat erkent hij, maar liever daaraan klemt hij zich vast, dan de doelmatigheid, dat is God, te willen belijden; dat zou de volslagen ondergang der leer zijn. Krasser is het zeker zelden uitgesproken. Maar ook, waar men zóó kras niet spreekt, gaat men uit van dezelfde onderstelling hetzij men dan de natuurwetenschappen, of het recht, of de geschiedenis, of de taalwetenschappen onderwijst. Niet alleen dan ook de materialisten spreken zoo, óók de idealistisch gezinden: al wat meer den onstoffelijken geest der menschen betreft, waar het materialisme zich nog niet meester van gemaakt heeft, wordt eenig en alleen uit het oogpunt der natuur, als geheel en al zelfstandig bestaande' en werkende, beschouwd. Ook voor deze idealisten, en hun tal neemt toe, is de geest des menschen niet in iederen mensch een nieuwe schepping Gods, maar natuurproduct. Kortom, het eigenlijke karakter van wetenschap als zoodanig wordt hoe langs zoo meer atheïstisch; ook al erkent men nog het bestaan Gods, met Hem mag niet gerekend. Geen wonder, dat eerlijke mannen, Strauss b.v., vragen: „Zijn wij nog Christenen?" en ontkennend antwoorden. Christelijk — zelfs heidensch is deze wetenschap niet. Griek noch Eomein, voor zooverre hij niet alle waarheid en kennis en wetenschap ontkende, heeft ooit zoo gesproken, zelfs „een zwijn van de kudde van Epicurus", zooals Horatius zegt, niet. Zóó diep is dit verderf doorgedrongen, dat geen stem er zich tegen verheft of: onwetenschappelijk, kerkelijk wordt de roeper gescholden. Want Lagarde zegt terecht: „Wanneer ooit iets voor onzen tijd karakteristiek mag genoemd worden, is het de brutale tyrannic van het algemeen, van dat, wat de oude kerk de wereld noemde, moge deze zich als gewoonte, mode, gebruik, beschaving, s maatschappij, staat, of kerk verkleeden". Toch zijn er nog, die hun stem verheffen, en hun getal zou wel grooter zijn zoo men maar den werkeUjken toestand, de algemeenheid en den aard dezer naturalistische wetenschap kende. Onkunde en menschenvrees, in plaats van vreeze Gods, leggen het zwijgen op. In Duitschland leidde de ontkerstening der hoogere scholen tot de oprichting van althans één vrije school (Güterslob ISSl), met positief Christelijk karakter. Priedrich Wilhelm IV zei er van: „In deze onderneming ligt een zware beschuldiging tegen de andere instellingen van onderwijs, maar zij is rechtvaardig en

I

1

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen