1959 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 104

80

J. BLOK

over overeenstemming of tegenspraak tussen theorie en het gedrag van het object. Met dit negatieve en nogal onzekere resultaat moet de natuuronderzoeker nu verder. Hij zal zijn nog niet weersproken theorie gaan vergelijken met andere, eveneens niet weersproken theorieën en met nieuw feitenmateriaal. Dit zal hem vermoedelijk in staat stellen om weer veronderstellenderwijs zijn theorie verder te ontwikkelen. Ook van deze uitgebreide theorie hoopt hij, dat ze conclusies zal opleveren die voor vergelijking met de feitelijke gegevens geschikt zijn. Weer is dan een kritiek moment aangebroken, de theorie kan in strijd komen met de feitelijke gegevens, of zij kan daarmee overeenstemmen. In het laatste geval is weer de conclusie, dat nog niet gevonden is dat de theorie onjuist is. Zo gaat hij door: de theorie zal als het niet misloopt steeds meer gaan omvatten; steeds meer feitenmateriaal zal er door beschreven worden. Maar wordt ooit, hoe omvattend de theorie ook wordt, de juistheid ervan bewezen? Of blijft het bij het sombere oordeel, dat ik zoeven noemde, dat iedere nieuwe succesvolle vergelijking met de feiten slechts betekent, dat nog niet bewezen is dat de theorie onjuist is? Inderdaad moet erkend worden dat aan de laatste sombere conclusie niet te ontkomen is. Zo gezien is het een moeizame zaak, te werken aan bewijzen in de natuurwetenschappen; de enige zekerheid die men heeft is die, dat men er nog niet zeker van is misgetast te hebben; men zou hier haast met de Prediker kunnen zeggen, dat dit alles ijdelheid en najagen van wind is. Het is mogelijk zo onder de indruk van deze ijdelheid te komen, dat men een uitweg zoekt door het gehele probleem van het bewijs in de natuurwetenschap uit de weg te ruimen. Men kan het nl. zo voorstellen dat de theorie in het geheel niet pretendeert waar te zijn en vanzelfsprekend is dan een bewijs dat de theorie waar is, geheel overbodig. Een theorie dient dan alleen om waarnemingsmateriaal op geschikte manier samen te vatten en zo mogelijk voorspellingen te maken die met nieuw feitenmateriaal vergeleken kunnen worden. Dit is de enige functie van de theorie en blijkt ze daarvoor ongeschikt, dan neemt men een andere. De vraag of de theorie waar is komt dan niet aan de orde; de enige vraag is of de theorie bruikbaar is. Voor een pragmaticus die zo redeneert bestaan er geen vragen over bewijzen of over zekerheid en betrouwbaarheid; hij vraagt alleen naar de bruikbaarheid. Bij velen is er inderdaad een sterke neiging dit standpunt min of meer te aanvaarden. Na de overschatting van het inzicht van de mens

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen