1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 298

214

H. BERKHOF

pogen om de toren van Babel te bouwen, die tot in de hemel reikt. Hier is de mens aan het werk, die geen God en meester meer boven zich erkent. Het schijnt dat ik nu oude koeien uit de sloot haal. De tijden waarin er tussen a en b zulk een kloof bestond en de tijden waarin de christelijke gemeente het b-denken innerlijk eigenlijk afwees, lijken voorbij te zijn. Beide is ten dele waar. Op het terrein der kentheorie zijn a en b veel dichter bij elkaar gekomen. A heeft veel van b geleerd in het hanteren van verfijnder methoden, in een strengere eerbied voor de feiten en hun causale samenhangen, in een consequenter rekening houden met de maatstaf der objectiviteit, ook als zij ons noopt, geliefde ideeën of verhoopte resultaten te laten varen. En b is veel gereserveerder komen te staan tegenover begrippen als natuurwet, causaliteit en objectiviteit. De wetmatigheid wordt niet meer deterministisch, maar statistisch verstaan. En men heeft het subjectieve element in het onderzoek ontdekt; de onderzoeker verandert tegelijk het object van onderzoek. Bovendien komt het inzicht nooit tot stand zonder intuïtie, en antwoordt de natuur alleen wanneer wij haar vragen hebben gesteld. Door dit alles convergeren a en b op kentheoretisch gebied meer en meer. Dit geldt echter aan de fronten van het onderzoek en in de diepte der problematiek. Daarbuiten is er nog een frappant verschil en het daarbij behorende wederzijdse wantrouwen. En is de vervreemding tussen christehjk geloof en b-wetenschappen werkelijk overwonnen? Inderdaad hebben wij na de tweede wereldoorlog met spoed enkele totaal onhoudbaar gebleken stellingen ontruimd. Maar het is zeer de vraag of dit niet een puur defensief gebaar is geweest. Heeft het ons werkelijk geleerd om ook van harte b te zeggen? Ik vrees dat wij het b-klimaat nog steeds als een bedreiging aanvoelen. Dat is na de tweede wereldoorlog niet minder begrijpelijk dan in de 19e eeuw. Wel is dit klimaat nuchterder en bescheidener dan het vroeger scheen, maar nu verovert het geografisch en anthropologisch het éne terrein na het andere. En onze natuurwetenschappelijk-technologische civilisatie houdt voor ontelbaren de belofte in, dat zij de laatste raadselen van het mens-zijn zal verklaren en de laatste problemen, van honger, discriminatie en bevolkingsexplosie, zal weten op te lossen. Friedrich Heer spreekt van de „zweite Aufklarung" waarin wij na 1950 zijn komen te leven. De zuigkracht daarvan voelen wij juist als christenen als een dagelijkse verzoeking.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen