Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 290

het vinden van overeenstemming, maar op het uitoefenen van macht. Vooral in de lage-

re raden waren de stemverhoudingen dikwijls nogal onzeker, zodat beslissingen moesten

worden voorbereid in privé-overleg op de werkkamers en aan de koffie-uitschenkpun-

ten. Daar werden de werkelijke argumenten uitgewisseld en de standpunten bepaald. In

de vergaderzaal sprak men vervolgens alleen nog voor de tribune. Het onderling ver-

trouwen ontbrak, en daarmee de basis voor goed bestuur. Bij de hoge polarisatiegraad

konden de raden geen samenbindend vermogen ontwikkelen.

Hoe was het mogelijk, dat dit stelsel aan het hoger onderwijs werd opgedrongen, ter-

wijl de inkt waarmee het rapport-Maris en de nota-Posthumus waren afgedrukt, nog

nauwelijks was opgedroogd? Deels hebben de universiteiten dat aan zichzelf te wijten

gehad. Zij durfden het niet aan het onaanvaardbaar uit te spreken. 'Wij moeten er tegen

waken,' zei de studentencoordinator dr. J. Kiers in april 1969 tegen de directeuren, 'dat

de moeilijkheden met de studenten zo ernstig worden, dat wij met de rug tegen de muur

geplaatst worden, en gedwongen worden de eisen van de studenten in te willigen.'^ Bij

directeuren was de wil tot democratisering niet zo krachtig ontwikkeld, maar ze wisten

wel wanneer ze eieren voor hun geld moesten kiezen. De universiteiten werden wel tot

concessies gedwongen, omdat de bestuurders wisten dat zij in een eventueel verzet spoe-

dig alleen zouden komen te staan. Dat was de tweede en voornaamste reden voor hun

toegeeflijkheid.

Zoals James Kennedy heeft aangetoond in zijn analyse van de Nederlandse samen-

leving van de jaren zestig, namen de culturele en politieke elites niet bij voorbaat een af-

wijzende houding aan tegenover jongeren en hun streven naar verandering. Een echte

generatiekloof bestond er volgens de elites niet, alleen een verschil in tempo en diep-

gang.3 Zo kregen de jongeren en met name de studenten vrij baan, en de ouderen gaven

vrijwillig een deel van hun macht prijs. Men kan daar het historisch bekende verschijn-

sel in zien van de falende intellectueel, die als het erop aankomt geen ruggengraat toont,

en niet werkelijk durft te staan voor het behoud van de geestelijke vrijheid: la trahison des

clercs. Wie toen aan een universiteit werkte heeft daar ook wel iets van ervaren. Maar ver-

raad aan eigen overtuiging gaat altijd tegen beter weten in, en schendt de goede trouw.

Voor enkelen heeft dat gegolden, doch zeker niet voor allen. In het bijzonder de jongere

docenten beschouwden in alle oprechtheid democratisering van het hoger onderwijs

niet alleen als onvermijdelijk, maar ook als noodzakelijk.

De kerkelijke elites bleven niet achter. Ook zij waren bereid tot aanpassing en tege-

moetkoming. Bij veel kerkleden maakte de geloofsbeleving een ingrijpende verandering

door, 'van een geloof in een persoonlijke God en "het zoeken van onze zaligheid buiten

onszelf in Jezus Christus" naar een zwaardere accentuering van medemenselijkheid en

kritische verantwoordelijkheid voor de samenleving'. Kerkgang boette aan betekenis in.

De gelovige kon God ook op andere plaatsen dienen, juist buiten de als ouderwets en

achterhaald beleefde kerkdienst.* De gereformeerde synode van 1971 handhaafde wel de

binding aan de belijdenis. Maar in de wandelgangen sprak men van een 'dynamische

286 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen