Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 102

leerling van Bavinck was geweest. Grosheide wel, maar die bleef er altijd dankbaar voor

dat hij de dogmatiek eerst van Kuyper onderwezen had gekregen voordat hij Bavincks

colleges ging volgen. Bavinck, verklaarde hij met nadruk, had zijn leven en denkrichting

niet bepaald.'^9

Voor veel studenten lag dat anders. In de jaren 1902-1921 hebben aan de theologische

faculteit 45 promoties plaatsgevonden. Bij 20 was Bavinck de promotor.'9 De lof voor

zijn onderwijs was haast nog groter dan bij Kuyper. 'Als Bavinck in het smakeloze en

verveloze collegezaaltje aan de Keizersgracht college gaf,' wist J.J. Buskes nog veertig

jaar later, 'kon het gebeuren dat hij zelf zo vervuld werd van de heerlijkheid Gods, dat

hij ons vergat en al sprekende door het raam naar buiten staarde in eindeloze verten,

want Gods heerlijkheid is eindeloos, en wij zaten sprakeloos te luisteren en werden inge-

leid - voor ons gehele leven - in het heilgeheim van de Eeuwige en Almachtige, die in

Jezus Christus onze genadige Vader is."9' Hij kreeg dan iets visionair-profetisch over

zich. Het was alsof hij schouwde in een hogere wereld, schrijft E.D. Kraan. 'De woorden

vloeiden hem als een onbedwingbare stroom van de lippen, de uiteenzetting der proble-

men verhief zich tot poëzie.''^^ Wat Buskes echter tevens opviel, maar hem niet stoorde,

was dat Bavinck vaak de indruk wekte alsof hij niet zou uitkomen bij het gangbare gere-

formeerde antwoord. En ofschoon het altijd lukte, hield de redenering iets gekunstelds.

'Heel vaak landde Bavinck slechts door een noodsprong op het gereformeerde erf."93

Wat studenten zagen kon geschoolde theologen niet ontgaan. 'Zijn houding is meer

dan dubbelzinnig,' meende A.W. Bronsveld. 'Men kan uit zijn geschriften citaten put-

ten, die doen zeggen: die man is door en door ethisch; maar hij zorgt er wel voor, dat hij

het anker neerlegt bij de leer der vaderen.''94 Inderdaad was Bavinck er niet afkerig van

bij de ethische theologie te rade te gaan"95^ en weg te halen wat van zijn gading was: lenen

bij de buren. Zijn oriëntatie vond hij dan waarschijnlijk vooral in de kerkelijke pers, want

gedurende de laatste tien tot vijftien jaar van zijn leven heeft hij weinig boeken aange-

schaft. "^^ Maar of het nu de vrucht was van studie of van levenservaring, gaandeweg

raakte hij overtuigd dat de gereformeerden hun koers moesten wijzigen. 'We zitten vast,

opgesloten; omgeven door een hoogen muur, wij kunnen niet vooruit.'"'' Hij verzamel-

de ideeën voor een publicatie waaraan hij in zijn aantekeningen de titel 'Nieuwe banen'

had gegeven. 'Oude paden moeten voortgezet in nieuwe banen, religieus, theologisch,

ethisch, politiek. Om de nieuwe resultaten van natuurwetenschap, geschiedwetenschap,

moderne maatschappij, cultuur.''^^ Bavinck was op zoek naar een andere inspiratieleer.

'De weg der verzoening ligt hierin, dat we meer dan tot dusver onderscheid maken tus-

schen wezen en vorm, kern en schaal, inhoud en uitdrukkingswijze, idee en voorstelling

der Heilige Schrift, tusschen het eeuwig-blijvende en het tijdelijk-voorbijgaande.'"*'

Bronsveld zou de voorgaande zin triomfantelijk hebben kunnen bijschrijven in zijn

Bavinck-collectie van ethische citaten. Hier viel het anker niet meer uit bij de leer der va-

deren. Kuyper had dat wel steeds gedaan, meende Bavinck, en daar een prijs voor be-

98 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen