Een handvol filosofen - pagina 455

2 Rechtsfilosofie 451

staven Vervolgens is de enige relevante vraag om welke reden kan een normatief

oordeel juist zijn' Een normatief oordeel is met juist omdat iemand erin gelooft,

maar vanwege de victory of argument (Rorty) Dat wil zeggen dat een normatief oor-

deel alleen kan worden gerechtvaardigd in een gesprek met anderen die hun oordelen

geven Indien m zo'n gesprek geen doorslaggevende tegenargumenten worden aan-

gevoerd, dan kan men spreken van een 'rationele zekerheid' als een 'kwestie van ge-

toetst vertrouwen' De juistheid van een normatief oordeel wordt dus bepaald door

een intersubjectief controleerbare relatie tussen verschillende oordelen '

Deze opvatting die het onstaan van normatieve oordelen met via een vorm van

funderingsdenken in relatie brengt tot een natuurrechtelijke en anderszins 'norma-

tieve werkelijkheid', maar die normatieve oordelen verdedigt als resultaat van een in-

tersubjectieve argumentatie, maakte volgens Soeteman een praktische rechtsfilosofie

mogelijk HIJ spitste zijn opvatting over het ontstaan van normatieve oordelen toe op

de vraag of recht mag worden gebruikt om moraal af te dwingen In antwoord op

deze vraag betoogde hij dat morele oordelen noodzakelijkerwijs meespelen in de

rechtvaardiging van strafrechtelijke verboden Omdat het onmogelijk is om bij blij

vende morele meningsverschillen het gelijk van een van deze meningen te bewijzen,

behoort men op grond van de menselijke gelijkwaardigheid te erkennen dat elk indi-

vidu zijn leven volgens zijn eigen opvattingen mag inrichten Deze erkenning leidt

tot het principe van morele onafhankelijkheid, waardoor een vermeende (subjectie-

ve) morele superioriteit geen rol mag spelen bij stafbaarstelling Dit principe is ge-

concretiseerd in de moderne vrijheidsrechten die een terrein afbakenen waar de over-

heid buiten moet blijven Volgens Soeteman moet een praktische rechtsfilosofie

terughoudend zijn in de verdere uitwerking van de vrijheidsrechten, maar zij kan

haar bijdrage leveren in het beginselmatig doordenken ervan '"

Aan het eind van zijn rede toonde Soeteman respect voor zijn voorgangers Dooye-

weerd en Van Eikema Hommes, maar merkte terecht op 'Uit mijn oratie zal geble-

ken zijn dat mijn opvatting op bepaalde punten van de hunne afwijkt' '^ Soeteman

wees in zijn rede elke vorm van funderingsdenken (zoeken naar vaste en onbetwijfel-

bare grondslagen van het recht) expliciet af Derhalve had hij als voorbeeld een be-

roep op het natuurrecht onaanvaardbaar genoemd in de rechtsfilosofie, omdat het

natuurrecht dwingt te denken m de 'richting van een objectieve normatieve werke-

lijkheid, die ons de vaste fundamenten van normatieve kennis moet geven' " In plaats

van het natuurrecht had hij de door Dooyeweerd uitgedachte en door Van Eikema

Hommes gevolgde reformatorische wijsbegeerte kunnen noemen als een vorm van

funderingsdenken Dat hij deze wijsbegeerte als zodanig buiten beschouwing het,

was een gebaar van respect en elegantie jegens zijn voorgangers

Kort na zijn benoeming maakte Soeteman naam met het boek Machtig recht Een

inleiding tot denken over recht (1986) en later - naast veel artikelen en enkele pre-

adviezen - met Over recht gesproken Een inleiding tot het recht (2009) en Met

kracht van argumenten Een inleiding tot het beoordelen van juridische argumen-

taties (2010) ''t Vele van zijn publicaties k w a m e n voort uit zijn onderzoek dat zich

50 Soeteman, Praktische rechtsfilosofie, p 5

51 Soecems.n, Praktische rechtsfilosofie, pp 7 10

52 Soeteman, Praktische rechtsfilosofie, p 10

53 Soeteman, Praktische rechtsfilosofie, p 3

54 Zie Soetemans preadviezen voor de Christen Juristen Vereniging, De dioom van recht Zijn rechten nog oan

deze eeuw^ (2000) en Weten we wei-wat recht is^ (2010)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen